Doe niet normaal! Mt 6,24-34

Jezus roept ons op ons niet voortdurend over allerlei aardse zaken zorgen te maken. Dat doen de heidenen ook. In onze tijd kun je zeggen: Dat doen de ongelovigen ook. En inderdaad in deze verkiezingstijd gaat het daar voortdurend over: zal ons inkomen voldoende zijn om redelijk te kunnen leven. Daar maakt menig Nederlander zich zorgen over. En de politici willen ons ervan overtuigen dat die zorg bij hen in goede handen is.

Jezus zegt ons echter eerst het Koninkrijk en zijn gerechtigheid te zoeken. De rest zal ons erbij gegeven worden. Jezus gaat hiermee lijnrecht in tegen wat normaal is. Hij houdt ons een andere waarheid voor.

In het toneelstuk Die Dreigroschenoper schreef Bertolt Brecht: “Erst kommt das Fressen, und dann kommt die Moral.” Oftewel: We moeten eerst te eten hebben, daarna kunnen we pas aan hogere zaken denken. Dit zelfde idee vind je ook terug in de zogenaamde piramide van Maslov. Volgens de psycholoog Maslov is er een volgorde in behoeften. Als eerste zijn er de lichamelijke behoeften, daarna veiligheid en zekerheid, vervolgens saamhorigheid, dan waardering, erkenning en zelfrespect, daarna zelfverwerkelijking en tenslotte zelftranscendentie.

Tot voor kort was ik voorzitter van de Stichting Straatpastoraat in Den Haag. Hier leerde ik dat juist wanneer het leven op zijn kop staat, mensen ook vaak deze piramide van Maslov op zijn kop te zetten. Dan blijken niet eten, drinken en een dak boven het hoofd de eerste levensbehoeften te zijn, maar veel meer zijn dan vragen aan de orde als: waarom besta ik en wat is de betekenis van mijn leven? Dan blijkt juist de behoefte aan liefderijke en respectvolle aandacht belangrijk. Blijkbaar is de piramide van Maslov en ook de uitspraak van Bertold Brecht vooral van toepassing op mensen die geen problemen hebben om in hun basisbehoeften te voorzien. Het zijn juiste de nette en redelijk welvarende burgers die zich niet kunnen voorstellen hoe ze moeten leven zonder dagelijks voldoende eten en een goed dak boven hun hoofd. En ik moet inderdaad bekennen dat ik me er meer dan eens over verbaasd heb, hoe mensen zonder dit soort vastigheid kunnen leven. Ik moet er niet aan denken.

Toch zegt Jezus ons: maak je geen zorgen over dat soort zaken. Wees anders dan de ongelovigen. Doe niet normaal! Want niemand kan twee heren dienen: God en de mammon. En dus moeten we op zoek naar het Koninkrijk van God, het Koninkrijk waar de liefde de basis van alles is.

De mammon staat voor de zelfgerichtheid. De mammon vraagt om zekerheden, om een goed gevulde koelkast en een mooi banksaldo. Dan kan je niets gebeuren. De mammon staat voor onze aardse manier van denken. Jezus roept ons op daar los van te komen en de liefde centraal te stellen. Daarmee stellen we God en de medemens centraal. Dan zijn we er niet op uit om onszelf gelukkig te maken, maar proberen we juist de ander gelukkig te maken. Al het andere zal ons er dan bij gegeven worden: zo zullen we ook zelf gelukkige mensen worden.

Dit doet ons ook op een andere manier naar mensen in nood kijken. Als we hen met liefde bekijken, zien we mensen die onze liefde en respect verdienen. En dat is wat anders dan hen zien als een probleem dat opgelost moet worden. Dat is ook wat anders dan hen zien als een verstoring van ons eigen comfortabele leven, als een ongemakkelijk gevoel of als een ergernis. Iemand met liefde de hand reiken is iets anders dan je eigen ergernis wegwerken. Iemand met liefde de hand reiken is respect hebben voor de mens die we in de ander ontmoeten. En een liefdevolle hand zal ook zorgen voor het lenigen van de materiële nood. Het lenigen van de materiële nood is dan een gevolg van de liefdevolle ontmoeting. Als ons handelen beperkt blijft tot het lenigen van de materiële nood, als ons handelen alleen instrumenteel is, doen we onze medemens in nood tekort want dan ontbreekt de liefde en het respect.

Dit geldt voor alles wat we doen. Als wij werken en leven met liefde en respect voor de anderen, zullen wijzelf ook met liefde en respect benaderd worden. Dan worden wijzelf ook gelukkige mensen. Dan zal ons alles toekomen wat we nodig hebben.

Nog even de politiek en de verkiezingen. Onze beste stemwijzer is niet het eigenbelang, maar de liefde voor God en voor de medemens. Zoek eerst het Koninkrijk en zijn gerechtigheid. Al het andere zal ons erbij gegeven worden. Amen.