Heilige Familie; Lc 2,41-52

In oktober was in Rome de bisschoppensynode over het gezin. Een jaar eerder was er al de buitengewone synode met als thema: de pastorale uitdagingen voor het gezin in de context van de evangelisatie. U hebt ongetwijfeld kennis genomen van de berichtgeving hierover. Als we de media moeten geloven ging het over twee onderwerpen: Mogen mensen die gescheiden en hertrouwd zijn de Communie ontvangen, en kunnen mensen van hetzelfde geslacht met elkaar trouwen: het homohuwelijk. Misschien denkt u: moeten we ons daar nou zo druk over maken, laat die mensen dat fijn zelf uitmaken, dat is toch hun zaak. Misschien heeft u daar wel gelijk in maar toch ziet u één ding over het hoofd. In onze tijd willen mensen inderdaad zelf bepalen hoe ze leven, maar ze willen ook dat hun manier van leven door anderen niet alleen gerespecteerd wordt maar ook als goed wordt erkend. Dus willen ze ook van de Kerk horen dat het goed is wat zij doen. En daar wringt de schoen: de Kerk vindt niet dat alles maar moet kunnen.

De media hebben deze twee onderwerpen veel aandacht gegeven, maar ging het ook werkelijk over deze twee vragen? Centraal in het denken van de Kerk staan het geluk en het heil van de mensen, van iedere mens en van de gehele mens in heel zijn wezen met alles erop en eraan. Welke wegen leiden mensen tot het geluk dat God voor hen voor ogen heeft? Hoe kan de Kerk ook een middel en een teken van heil zijn voor mensen die moeite hebben met de leer van de Kerk over huwelijk en gezin? Er zijn mensen die na een mislukt huwelijk een nieuwe liefde hebben gevonden. Er zijn mensen met homoseksuele gevoelens. Ook zij verlangen naar liefde en geluk. Ook zij zijn kinderen van God. God houdt ook van hen. Ook zij mogen deel uit maken van de Kerk van Jezus Christus. Ook hen moeten wij liefhebben en zeker niet veroordelen en uitsluiten.

De Kerk wordt tegenwoordig vaak gezien als een instituut dat allerlei onmogelijke regeltjes voorschrijft, als een instituut dat geen oog heeft voor de werkelijkheid van vandaag. Het zijn niet alleen de media die dit beeld hebben doen ontstaan. Ook de Kerk zelf, ook wijzelf hebben daaraan bijgedragen. Heldere regels maken het leven op een prettige manier overzichtelijk. Je weet waar je je aan moet houden en wat je te doen staat. Maar dat leidt er vaak toe dat de regels en wetten op de voorgrond komen te staan. Dan wordt vergeten welke waarden zij vertegenwoordigen en raakt de liefde en de barmhartigheid in de verdrukking. Dan verdelen de regels de wereld en de mensen in goed en fout.

Bij de afsluiting van de synode was paus Franciscus heel duidelijk: het gaat niet om de letter maar om de geest van de wet, niet om de ideeën maar om de mens, niet om de formules maar om de genade van de liefde van Christus en van zijn vergeving. De synode was volgens de paus niet bedoeld om zaken voor eens en voor altijd op te lossen, maar om hedendaagse pastorale kwesties betreffende huwelijk en gezin te zien in het licht van het Evangelie en in het licht van de traditie en van tweeduizend jaar geschiedenis van de Kerk. Waar dit alles toe leidt is nog onduidelijk. Waarschijnlijk komt de paus in de loop van volgend jaar met een document waarin hij de vruchten van de synode verwerkt.

Vandaag op het feest van de heilige Familie gaat onze aandacht uit naar het gezin bestaande uit Jezus, Maria en Jozef. Zij worden ons voorgehouden als een voorbeeld en als een bron van inspiratie. Hoe voorbeeldig is dit gezin eigenlijk. Het is zeker niet het mooie gezinnetje wat vele jonge stellen voor ogen hebben. Laten we eens kijken welke informatie het Evangelie ons geeft. Ten eerste is er sprake van een ongehuwde vrouw, Maria die in verwachting raakt. Dan is er de man, Jozef die er aan denkt zijn verloofde te verlaten omdat zij een kind van een ander verwacht. Het jonge stel gaat samen op reis van Nazareth naar Bethlehem: een tocht van zo’n 150 kilometer te voet, heuvel op, heuvel af. Geen hotelreserveringen en dus geen plaats in de herberg op het moment dat Maria moet bevallen. Ruw volk over de vloer: de herders die het kind willen zien, en dan nog die vreemde snuiters uit het oosten met hun dure cadeaus waar je niets aan hebt. In de tempel komt ene Simeon nog vertellen, dat het kind zijn moeder veel verdriet zal bezorgen: een zwaard zal haar ziel doorboren. Vervolgens vluchten ze met het kind naar Egypte. En ook nu weer te voet. Na een aantal jaren keren ze terug naar Nazareth. Eindelijk een beetje rust. Het kind groeit op en als het twaalf jaar is, gaat het mee op de jaarlijks pelgrimstocht naar Jeruzalem om daar het Paasfeest te vieren. Gezellig met de hele familie en alle vrienden en bekenden op reis. Dan meent de belhamel dat hij – zonder iets aan zijn ouders te zeggen – nog even in de tempel met de leraren in gesprek moet en hij laat zijn ouders alleen naar huis vertrekken.

Dit is alles wat wij weten van het gezin van Jezus, Maria en Jozef. Mooier kunnen we het niet maken. Dit is inderdaad niet wat mensen voor ogen hebben, als ze een gezin gaan stichten. Dit is ook niet wat we wie dan ook toewensen. Toch is dit wat ons vandaag als voorbeeld wordt voorgehouden. Het voorbeeld zit zeker niet in deze feiten, maar in de manier waarop deze drie mensen met deze feiten omgaan. Dit gebeurt met veel geloof, hoop en liefde. Aan het begin van dit gezin staan de woorden van Maria: “Zie de dienstmaagd des Heren, mij geschiede naar uw woord.” Vandaag lezen we hoe Maria zich staande houdt: “Zijn moeder bewaarde alles wat er gebeurd was in haar hart.” Het zijn deze regels, deze korte verwijzingen naar geloof, hoop en liefde waar wij het mee moeten doen. Dus geen handboek over een gelukkig en ideaal gezinsleven, maar slechts enkele tekens van geloof, hoop en liefde hoe om te gaan met moeilijke situaties.

De heilige Familie is ons niet alleen tot voorbeeld. Zij is ook onze voorspraak. Wij mogen hen vragen voor ons te bidden en ons bij te staan in moeilijke tijden. Amen.