Onbegrijpelijk! Mt 20,1-16a

Onbegrijpelijk! Als je denkt zo je bedrijf te kunnen runnen, ben je snel failliet. De arbeidskosten lopen gierend uit de hand. En bovendien raakt het personeel ook nog gedemotiveerd en gaan ze er de kantjes vanaf lopen. Jezus kan het mooi vertellen, maar van bedrijfseconomie heeft Hij toch niet zo veel begrepen.

Wat heeft Jezus ons met dit onbegrijpelijke verhaal te zeggen? Er zijn verschillende verklaringen voor te vinden, maar laten we binnen het sociaaleconomische gebied blijven. Eén denarie was in die tijd een fatsoenlijk dagloon: een gezin kon daar een dag van leven. Door iedereen die ene denarie te betalen hoeft er niemand honger te lijden. De Kerk heeft de boodschap hiervan vertaalt in haar sociale leer. De Kerk leert dat iedereen met het loon voor zijn arbeid in staat moet zijn om een gezin te onderhouden. De prijs die voor arbeid betaald wordt, is niet alleen een economisch gegeven, niet alleen afhankelijk van de marktwerking. De arbeidskosten kennen ook een ethische kant. In ons land vinden we dat terug in het minimumloon. Uitbuiting van mensen wordt hier door Jezus afgewezen. En dat geldt ook voor de verhouding tussen verschillende landen. Ook voor de producten die we invoeren uit andere landen, moet een fatsoenlijke prijs betaald worden. Met alleen een vrije markt komen we er niet. Er zijn altijd aanvullende maatregelen nodig. Dat zien we ook in onze eigen directe omgeving zoals in de tuinbouw als de markt plotseling verandert.

We staan aan het begin van de vredesweek: een week waarin we extra stilstaan bij oorlog en vrede in de wereld. De afgelopen maanden zijn we vaak geconfronteerd met oorlog en geweld. Soms waren dat onbegrijpelijke en onvoorstelbare vormen van geweld. Wat drijft mensen toch? Waarom zijn zij zo gewelddadig? Iedereen wil toch graag in vrede leven. Het is onbegrijpelijk wat mensen elkaar kunnen aandoen. Dat geldt niet alleen voor oorlogssituaties maar ook in het gewone dagelijkse leven. Zelfs binnen gezinnen vinden we onbegrijpelijke vormen van geweld. Hoe komt toch al dat kwaad in de wereld en waarom laat God dat allemaal gebeuren?

God is groot en goed. God is liefde en Hij is almachtig. God heeft de wereld als goed geschapen en toch is er het kwaad. De oorzaak van het kwaad is en blijft voor ons mensen een mysterie. We kunnen er over nadenken, maar we komen er nooit echt uit. Wat ons houvast geeft en waardoor we blijven hopen is de barmhartigheid van God. God heeft ons als vrije mensen geschapen. Zo zijn wij in staat om voor het goede en voor de liefde te kiezen. Liefde zonder er in vrijheid voor te kiezen is geen liefde. God wil dat wij Hem en dat wij elkaar in vrijheid liefhebben. En dat wij uit liefde voor elkaar het goede doen. En dat wij zo goede en gelukkige mensen zijn. God heeft ons niet gewild als programmeerbare robots. Nee, Hij wil dat wij in vrijheid voor het goede en voor de liefde kiezen.

God heeft ons zelf de verantwoordelijkheid gegeven te kiezen tussen goed en kwaad. En dat is iets waar we dagelijks mee te maken hebben. Wij zijn in staat de ander lief te hebben en we hebben dat nodig om ook zelf gelukkig te worden. Maar onze blik wordt telkens weer verduisterd door onze zelfgerichtheid. Zelfgerichtheid is op zich niet verkeerd. Zij is zelfs nodig om te kunnen leven. Als wij geen aandacht aan ons zelf besteden, als wij onszelf verwaarlozen, loopt het niet goed met ons af. Maar we kunnen teveel aandacht voor onszelf hebben en dan ligt het kwaad op de loer. Het kwaad doet zich bijvoorbeeld voor als jaloezie, als egoïsme of als zelfgenoegzaamheid.

Op een of andere manier moeten omgaan met het kwaad: het kwaad in onszelf en kwaad dat van buiten op ons afkomt. Dat vraagt dat we erin blijven geloven dat het anders kan, dat we het aan durven te vertrouwen op het goede, dat we durven te dromen en te werken aan onze idealen. Zodra we cynisch worden is de strijd verloren. Dan aanvaarden we het kwaad, keren ons af van de wereld en kiezen alleen nog maar voor datgene dat onszelf kortstondig plezier brengt. Alleen door te geloven in een betere wereld en te vertrouwen op God zijn we in staat om te gaan met het kwaad en het te bestrijden. We kunnen het kwaad niet uit de wereld verwijderen, maar wel kunnen we de gevolgen ervan minimaliseren en verlichten. Zo kunnen we werken aan gerechtigheid en vrede in de wereld. Uit het Evangelie leren we dat gerechtigheid verder gaat dan wat de vrije markt oplevert. Gerechtigheid voorkomt misstanden die een bron van oorlog kunnen zijn.

Door te dromen van het goede en er ook concreet aan te werken, beschermen we ons ook tegen het kwaad in onszelf. Als we het goede doen en leven vanuit de liefde, is er geen plaats voor het kwaad. Het is niet nodig alles te begrijpen om toch goed en gelukkig te zijn en te werken aan een wereld van vrede en gerechtigheid. Amen.