De vrouw bij de put en het coronavirus; Joh 4,5-42

Het verhaal over de vrouw bij de put speelde al een paar dagen door mijn hoofd. Gaandeweg de week kwam het coronavirus daar in toenemende mate bij. Twee zaken die op het eerste gezicht niets met elkaar te maken hebben. Met het vervallen van de zondagvieringen verviel ook de noodzaak om een preek te maken. Toch kon ik het niet laten enkele gedachten op papier te zetten.

Het coronavirus dwingt ons tot sociale onthouding. We moeten de contacten met anderen beperken om besmetting en verdere verspreiding van het virus tegen te houden. De vrouw die Jezus bij de put ontmoet, heeft ook gekozen voor sociale onthouding. Zij komt op het heetst van de dag – rond het middaguur – naar de put. Zij doet dat om andere mensen te ontlopen. De meesten doen op dat moment een middagdutje.

De rest van het verhaal maakt duidelijk waarom de vrouw in een sociaal isolement is geraakt: “… want vijf mannen hebt ge gehad, en die ge nu hebt is uw man niet.” Haar levenswandel voldoet bepaald niet aan het goed burgerlijk fatsoen. Het misprijzen van haar stadsgenoten ontloopt ze liever. Sociale onthouding en sociaal isolement zijn aan elkaar verwante zaken.

Maar juist door haar sociaal isolement ontmoet de vrouw Jezus. We ontmoeten Jezus vaak in onze medemensen, in de mensen in nood: de hongerige, de dorstige, de vreemdeling, de naakte, de zieke, de gevangene (Mt 25). Daarnaast kunnen we Jezus ook ontmoeten door juist ons van anderen af te zonderen. Zonder mensen om ons heen weten we niet wat liefde is en dan kennen we God ook niet. “De mens zonder liefde kent God niet, want God is liefde.” (1 Joh 4,8) Maar van tijd tot tijd kan het geen kwaad ons af te zonderen. Jezus verbleef niet voor niets veertig dagen in de woestijn.

Even op ons zelf teruggeworpen zijn geeft ons de ruimte voor reflectie. Even vrij zijn van alle sociale verplichtingen geeft ruimte. Relaties onderhouden en sociale verplichtingen kunnen ons geheel in beslag nemen. Ze kunnen verslavend werken. Zo beroven ze ons van onze vrijheid, de vrijheid om zelf na te denken in plaats van te doen en te denken wat sociaal en politiek wenselijk is. Van tijd tot tijd hebben wij het nodig om ons leven te oriënteren op wat wezenlijk is, om ons te bezinnen op onze relatie met Jezus Christus.

De Veertigdagentijd is een tijd van bezinning en reflectie. Dat vraagt dat wij ons proberen te onthouden van zaken die ons op een verslavende wijze binden en ons onvrij maken. Op deze wijze kunnen we het gedwongen sociaal isolement en de sociale onthouding vruchtbaar maken door tijd te nemen voor bezinning en voor gebed. Zondagvieringen zijn voorlopig niet mogelijk maar gebed en bezinning zijn daar niet van afhankelijk. Jezus zegt: “… er komt een uur dat gij noch op die berg noch in Jeruzalem de Vader zult aanbidden. (…) Er zal een uur komen, ja het is er al, dat de ware aanbidders de Vader zullen aanbidden in geest en waarheid. De Vader toch zoekt mensen die Hem zo aanbidden. God is geest, en wie Hem aanbidden, moeten Hem in geest en waarheid aanbidden.”