Onderscheiding van geesten; Js 7,10-14; Mt 1,18-24

Matteüs schrijft over de geboorte van Jezus Christus. Hij vertelt een verhaal wat je meteen voor je ziet. Twee jonge mensen zijn van plan te gaan trouwen. Hij een nette jongeman en zij een vroom meisje en dan gaat er iets helemaal mis. Zij blijkt zwanger te zijn en het is niet van hem. Voor de jongeman is het een schokkende ervaring. Hij denk erover na. Dit lijkt hem geen basis voor goed huwelijk. Ondanks alles houdt hij nog steeds van haar en hij wil het haar niet moeilijker maken dan het al is. Het lijkt hem het beste in stilte van haar te scheiden.

Dan krijgt het verhaal plotseling een andere wending. Wat begonnen is als een verhaal van twee mensen wordt plotseling een verhaal waarin God een grote rol speelt. Jozef ziet in een droom een engel met een goddelijke boodschap. Hij wordt gevraagd toch met het meisje te trouwen. Hij wordt geroepen tot een heel bijzonder vaderschap. Het kind dat Maria ter wereld zal brengen, is van de heilige Geest en Hij “zal zijn volk redden uit hun zonden”. Daarom moet Jozef Hem Jezus noemen. Dat betekent: Redder. Jozef wordt geroepen vader te zijn van een zoon die men Immanuël zal noemen: God met ons.

Dit verhaal over Jozef kennen we allemaal. Van kindsbeen af hebben we het gehoord. Omdat het ons zo vertrouwd is, staan we er nauwelijks bij stil wat dit voor Jozef betekend moet hebben. Hoe komt hij tot het besluit zichzelf zo weg te cijferen? Heeft Jozef een overdonderende ervaring gehad? De engel verscheen hem in een droom, niet op klaarlichte dag, zoals Gabriël aan Maria verscheen en haar vertelde dat ze zwanger wordt van de heilige Geest. Van een droom zeggen wij meestal dat het maar een droom is. We nemen dromen over het algemeen niet erg serieus. We zeggen: dromen zijn bedrog. Maar het feit dat we over iets dromen zegt wel dat het ons bezig houdt. Dat zal bij Jozef ook zeker het geval geweest zijn. Blijkbaar was hij toch nog niet zo zeker van zijn voorgenomen besluit.

Iedere mens komt dat tegen. Hij wikt en weegt. Hij aarzelt. Wat is juist in deze situatie? Welk besluit moet ik nemen? Zowel voor het ene als het andere zijn er goede argumenten. We komen dat tegen in ons persoonlijk leven, in het gezin, in ons werk, in de maatschappij, in de Kerk. Ook Achaz, de koning van Juda moet een besluit nemen. De eerste lezing vertelt hierover. Er dreigt een oorlog. Hoe moet het land zich verdedigen? Welke bondgenoot moet gekozen worden? Jesaja zegt hem op God te vertrouwen. De Heer heeft aan koning David beloofd een redder te sturen. Welke zekerheid geeft deze belofte? Achaz vertrouwt liever op zijn eigen kracht. Hij kiest voor menselijke zekerheden. Een teken van God ziet hij liever niet. Dat brengt hem maar in een lastige situatie. Daarentegen neemt Jozef zijn droom serieus. Hij ziet de droom als een teken van God. Voor Jozef is het duidelijk welke keuze hij moet maken.

Ik neem niet aan dat u regelmatig duidelijke tekenen van God ontvangt. Mij gebeurt het in ieder geval niet. Dat neemt niet weg dat ook wij allerlei signalen ontvangen, signalen die ons kunnen helpen de juiste keuzes te maken. Een goed gesprek met anderen, een goede raad kan ons geweldig helpen. Stil staan bij de waarden van onze cultuur en traditie helpt ons. Oog hebben voor wat er leeft in de samenleving helpt ons ook. Zowel de traditie als de tekenen van de tijd zeggen ons veel over de situatie waarin we leven en waarin we moeten handelen.

In het kader van proces om tot een synodale Kerk te komen heeft paus Franciscus het vaak over het onderscheiden van geesten. Hij is heel duidelijk een jezuïet. De heilige Ignatius geeft in zijn ‘Geestelijke oefeningen’ praktische regels en methoden voor het maken keuzes, voor het onderscheiden van geesten. Hierbij is de centrale vraag: hoe geven wij de heilige Geest de ruimte ons te inspireren en ons op het juiste spoor te zetten? De heilige Geest is niet zo van duidelijke tekenen. Hij waait waarheen Hij wil en werkt nogal indirect. Vaak is het op onverwachte en onduidelijke wijze dat Hij ons laat weten wat goed is. Luisteren naar de heilige Geest vraagt om bezinning en reflectie. Het vraagt om stilte en om gebed. Het vraagt ook om overgave aan en vertrouwen op God.

Onderscheiding van geesten vraagt ons te luisteren naar elkaar, naar de wereld om ons heen. Het vraagt ons te luisteren naar onze eigen verlangens en dromen. Het vraagt ons te luisteren naar de stem van ons geweten. Wat achten wij goed voor alle betrokkenen, wat verlangen wij voor hun toekomst en hoe inspireren wij hen met onze dromen. God is ons nabij in ons aardse bestaan. Zijn Zoon Jezus Christus is mens met ons. Zijn Geest inspireert ons en tilt ons op tot een hoger niveau. Zo leeft God in ons en kunnen wij zijn wegen volgen. Amen.