Onze plaats in de wereld; Sir 3,17-18.20.28-29; Lc 14,1.7-14

Welke plaats zien wij voor ons zelf in de wereld? Welke rol willen we daarin spelen? Welke ruimte hebben wij zelf nodig? Paus Franciscus schrijft in de encycliek Laudato si’ over duurzaamheid en over het behoud van de schepping. Wij mensen dragen daarin verantwoordelijkheid. Hij roept ons op om voor de schepping te zorgen. De paus veroordeelt het consumentisme. Hij veroordeelt de houding van zelfgerichtheid, waarbij mensen zoveel mogelijk voor zichzelf opeisen.

Jezus Sirach roept in de eerste lezing op tot bescheidenheid en Jezus van Nazareth leert ons dat het beter is niet de beste plaats voor onszelf op te eisen. Beiden gebruiken daarvoor geen hoogdravende argumenten. Jezus Sirach schrijft dat een bescheiden mens een geliefd mens is en Jezus van Nazareth van Nazareth waarschuwt ervoor dat het weleens tot schande en schaamte kan leiden, als je jezelf te belangrijk vindt. Sterker nog je krijgt juist positieve aandacht als je je bescheiden opstelt. Men zal zeggen: “Vriend, ga wat hoger op.”

Jezus Sirach schrijft ook nog dat bescheidenheid God welgevallig is. Jezus van Nazareth gebruikt dit argument pas in het tweede gedeelte, als Hij spreekt over wie we moeten uitnodigen. De mens van tegenwoordig zoekt zijn geluk vooral in materiële zaken. Dat leidt tot een ongebreideld consumentisme, want je hebt nooit genoeg, je raakt nooit verzadigd.

Ruim vijftig jaar geleden zongen de Rolling Stones: “I can’t get no satisfaction”. Mick Jagger heeft nog een jaar economie gestudeerd. Mogelijk vond hij het wel genoeg toen hij erachter was gekomen dat consumeren uiteindelijk nooit tot echte voldoening leidt. Ons menselijk geluk ligt niet in materiële zaken. Zij geven slechts een kort moment van bevrediging en van voldoening. Echt gelukkig worden we pas als we ons op anderen richten, als we andere mensen gelukkig proberen te maken. Het werkelijke geluk hier op aarde ligt in de liefde tussen mensen.

Bescheidenheid moeten we dan ook in het licht van de liefde zien. Bescheidenheid betekent dat we onszelf niet overschatten, maar onszelf onderschatten is in het licht van de liefde net zo fout. Iemand die zichzelf geheel wegcijfert, iemand die zichzelf onzichtbaar maakt, kan er niet voor de ander zijn want hij is er gewoon niet meer. Hij heeft zichzelf tot een instrument gemaakt. We kunnen er alleen voor de ander zijn als we ook recht doen aan ons eigen bestaan. Het gaat in relaties om wederkerigheid en gelijkwaardigheid. Het gaat erom er op gelijkwaardige wijze voor elkaar te zijn ook in situaties waarin de een meer mogelijkheden heeft dan de ander. De gelijkwaardigheid verdwijnt niet omdat de een ziek is en de ander gezond, of wanneer de een arm is en de ander rijk.

In het tweede deel van zijn betoog heeft Jezus het over wederkerigheid. Wederkerigheid is duidelijk meer dan ‘voor wat, hoort wat’. Wederkerigheid is wat anders dan ruilhandel. Het gaat niet om de balans tussen debet en credit. Wederkerigheid in het licht van de liefde is er voor elkaar zijn. Het is een belangeloze wederkerigheid. In Laudato si’ schrijft de paus over de onderlinge afhankelijkheid. Niet alleen mensen zijn in wederkerigheid van elkaar afhankelijk. Alle schepselen zijn van elkaar afhankelijk. Heel de schepping is een netwerk van onderlinge afhankelijkheid. Dat maakt dat het voortbestaan van ieder deel van de schepping ook raakt aan ons eigen voortbestaan.

Dit alles vindt zijn bron in Christus. De apostel Paulus schrijft: “In Hem is alles geschapen… Het heelal is geschapen door Hem en voor Hem. Hij bestaat vóór alles en alles bestaat in Hem.” (Kol 1,16-17) En Paulus schrijft ook: “Hij die bestond in goddelijke majesteit heeft zich niet willen vastklampen aan de gelijkheid met God… Hij is aan de mensen gelijk geworden.” (Fil 2,6-7) Paulus beschrijft hoe alles in Christus samenhangt in onderlinge afhankelijkheid. Hij beschrijft ook hoe Jezus Christus ons is voorgegaan in bescheidenheid, in liefde en in belangeloze wederkerigheid.

Als wij als leerlingen van Jezus ons leven gestalte willen geven en ons leven verbinden met Hem, zullen wij Hem kunnen navolgen. Ook wij zijn in staat tot bescheidenheid, tot liefde en tot belangeloze wederkerigheid. Vanuit die houding zullen we zorgdragen voor de schepping en zorgdragen voor onze medemensen. Door niet onszelf maar door de ander centraal te stellen stellen wij uiteindelijk Christus centraal in ons leven. Door Hem komen wij tot een leven met God.

Jezus geeft aan wie wij moeten uitnodigen voor ons gastmaal. Over vier weken is er weer een Kerkproeverij. Iedere zondag richten wij in onze kerken een gastmaal aan. Het goed alvast na te denken over wie u binnenkort gaat uitnodigen om eens kennis te maken met de manier waarop wij hier het leven vieren. Amen.