Leerling zijn; Jr 17,5-8; Lc 6,17.20-26

Vandaag horen we de zaligsprekingen zoals Lucas ze heeft beschreven. Deze versie van Lucas is minder bekend dan die van Matteüs. De versie van Matteüs wordt veel vaker aangehaald en klinkt ons daardoor ook bekender in de oren. Lucas en Matteüs geven ongetwijfeld beiden een getrouw beeld van deze gebeurtenis en van de woorden van Jezus, maar de beide evangelisten leggen wel verschillende accenten.

In beide gevallen is er sprake van een berg. De berg is de plaats van de Godsontmoeting. Jezus staat tijdens het uitspreken van zijn redevoering in directe relatie met zijn Vader. Wat Jezus ons te zeggen heeft, komt van God zelf. Bij Matteüs spreekt Jezus zijn leerlingen op de berg toe, terwijl Lucas Jezus en de leerlingen van de berg laat afdalen, zodat de menigte die zich op de vlakte verzameld heeft, het ook kan horen. Zo spreekt Jezus niet alleen tot zijn leerlingen, maar indirect tot iedereen.

Een opvallend verschil is dat Lucas de zaligsprekingen tot vier beperkt en dat hij ze aanvult met vier wee-uitspraken. Met de wee-uitspraken ontstaat er een tegenstelling. Jezus plaatst de wee-uitspraken een op een tegenover de zaligsprekingen. In zijn brief ‘Verheugt u en juicht’ noemt paus Franciscus de zaligsprekingen de identiteit van de christen. Hij citeert daarbij de versie van Matteüs. Door de tegenstelling die Lucas creëert met het tegenover elkaar plaatsen van de zaligsprekingen en de wee-uitspraken, kun deze versie van het verhaal typeren als de keuze van de christen. Kies je als leerling van Jezus de ene of de andere weg in je leven. Terwijl Matteüs de nadruk op het resultaat legt, gaat bij Lucas de aandacht meer uit naar het proces. Bij Lucas gaat het om de vragen: hoe word ik een goede leerling van Jezus en welke keuzes heb ik daarbij te maken?

Jezus richt zich tot de leerlingen, maar ondertussen mag iedereen het horen. Leerling van Jezus zijn doe je niet in het geheim. Er zijn geen geheime regels. Het staat voor iedereen open. Het gedrag van de leerlingen dient ook als een voorbeeld voor de wereld.

Lucas vermeldt vier zaligsprekingen en vier wee-uitspraken. Zalig de armen, maar wee u, rijken. Zalig die nu honger hebben, maar wee u, die nu verzadigd zijt. Zalig die nu weent, maar wee u, die nu lacht. Zalig zij die gehaat worden, maar wee u, wanneer alle mensen lof over u spreken. We kunnen deze tegenstellingen lezen als een troost voor de misdeelden. Daar waar het lijden groot is, is ook Gods reddingbrengende genade groot. Een mens in nood staat vaak ook meer open voor de Blijde Boodschap.

Een andere manier van lezen is het zien van de tegenstellingen als keuzemogelijkheden, de keuze tussen de ene of de andere manier van leven. Dit is ook wat we in de eerste lezing zien. De profeet Jeremia schetst de keuze van de mens heel beeldend: “Vervloekt is hij die op mensen vertrouwt… Gezegend is hij de op de Heer vertrouwt…” Het is de keuze tussen onvruchtbaarheid en vruchtbaarheid, de keuze tussen dood en leven.

Leerling zijn van Jezus vraagt om durf en om moed. Het vraagt om afzien en het vraagt om geduld. Het vraagt te kiezen voor zaken die er werkelijk toe doen, te kiezen voor geloof, hoop en liefde, te kiezen voor gerechtigheid en vrede. Leerling zijn van Jezus vraagt om tegen de tijdgeest in te gaan en daarvan te getuigen zodat ook anderen deze keuze kunnen maken. Leerling van Jezus zijn betekent dat je beseft dat je van Hem afhankelijk bent, dat je het geluk niet op eigen kracht bereikt. Het betekent dat al het goede je gegeven wordt en dat het geen eigen prestatie is. Het geluk is niet te koop. Je krijgt het werkelijk cadeau.

Zalig is de leerling die het aandurft met lege handen te staan. Zalig is hij die het aandurft pijn te lijden. Zalig is hij die zijn vreugde niet zoekt in kortstondig plezier. Zalig is hij die tegen de stroom in durft te gaan.

Als wij in staat zijn te ontvangen, kunnen we ook geven. De liefde en genade die ons geschonken wordt, kunnen we delen met iedereen. Door leerling van Jezus te worden, worden we ook zijn navolgers. En als navolgers gaan we ook van Hem getuigen, getuigen in woord en in daad. Van leerlingen worden we navolgers en verkondigers. Amen.