Jezus geeft leven; Spr 9,1-6; Joh 6,51-58

Vijf zondagen achter elkaar lezen we uit het Evangelie volgens Johannes. We lezen het verhaal van de broodvermenigvuldiging, de reacties van de mensen daarop en de uitleg die Jezus eraan geeft. Vandaag komt het verhaal tot een hoogtepunt: Jezus maakt duidelijk wat zijn rol is, dat zijn Lichaam en Bloed ons het heil en de verlossing brengen. Hijzelf is onze redding. Hij geeft ons leven. Johannes besteedt veel aandacht aan de broodvermenigvuldiging. Op de vijf zondagen waarop we uit dit verhaal lezen is er ook elke keer een bijpassende lezing uit het Oude Testament die een bepaald licht werpt op de Evangelietekst. Vandaag is die uit het boek Spreuken.

Het boek Spreuken bevat zoals de titel al aangeeft een verzameling wijsheden. Het boek behoort tot de wijsheidsliteratuur in de Bijbel, zoals ook het boeken Prediker, Wijsheid en Wijsheid van Jezus Sirach. Het boek Spreuken is het oudste boek in deze soort. Het bevat teksten die meer 3000 jaar geleden zijn ontstaan. Het zijn echte volkswijsheden en vaak ook heel praktisch van aard. Goed ambachtschap is ook een vorm van wijsheid. Het Griekse filosofische en abstracte denken is hier nog niet aan de orde.

Ook geloven, het aanvaarden van het mysterie en het vertrouwen op God zijn vormen van wijsheid die passen in de denkwereld van Spreuken. Zo past de gelezen tekst uit Spreuken ook bij het Evangelie van vandaag. Het brood en de wijn die Jezus ons geeft, brengen ons tot inzicht en geloof, ze zetten ons op het pad van de heiliging van ons leven.

In maart verscheen er een brief van paus Franciscus: de exhortatie ‘Verheugt u en juicht’. Met deze brief roept de paus ons op tot heiligheid. Hij roept ons op ons leven te heiligen. De oproep tot heiligheid is aan alle gelovigen gericht. De vreugde die het volgen van onze roeping tot heiligheid geeft, is er niet alleen voor hen die door de Kerk heilig worden verklaard. Iedere gelovige wordt geroepen tot heiligheid. Dat vraagt geen speciale geloften, kwalificaties of diploma’s. Het gaat niet alleen ambtsdragers of kloosterlingen, maar om alle mensen. Het gaat om het leven van alledag, om het goed doen van de gewone dingen. Iedereen is geroepen zijn leven op zijn eigen wijze goed te leven. Het gaat om het vinden van het geluk in het bijzondere van het gewone. Het gaat om de wijsheid die we ook in het boek Spreuken aantreffen.

De paus schrijft: “Het is belangrijk, dat iedere gelovige zijn eigen weg onderscheidt en het beste uit zichzelf naar boven haalt, dat wat God hem persoonlijk gegeven heeft (vgl. 1 Kor 12,7), en dat hij niet hopeloos probeert iets te imiteren dat helemaal niet voor hem bedoeld is.” Verder schrijft de paus dat heiligheid tot een beter en menselijker leven leidt: “Wees niet bang voor heiligheid. Zij ontneemt je geen energie, vitaliteit of vreugde. In tegendeel, je wordt wat de Vader bedoelde toen Hij je schiep, en je zult trouw aan jezelf zijn.” (32) “Wees niet bang hogere doelen te stellen en je door God te laten liefhebben en bevrijden. Wees niet bang jezelf te laten leiden door de heilige Geest. Heiligheid maakt je niet minder menselijk, want het is een ontmoeting tussen je eigen zwakte en de kracht van Gods genade.” (34)

De titel Verheugt u en juicht (Mt 5,12) komt uit de zaligsprekingen, het begin van de Bergrede van Jezus. De paus ziet de zaligsprekingen als de weg voor de christen, als de weg van heiliging. Hij schrijft: “De zaligsprekingen zijn als de identiteitskaart van de christen.” (63) “Het woord ‘gelukkig’ of ‘zalig’ wordt zo een synoniem voor ‘heilig’. Het geeft uitdrukking aan het feit dat zij die God trouw zijn en zijn woord naleven, door hun zelfgave het werkelijke geluk verkrijgen.” (64)

Het is een weg die tegen de stroom in gaat. De paus benoemt de gevaren van deze tijd en de verleidingen waaraan wij blootstaan. De weg van Jezus volgen, het pad van de heiligheid gaan, betekent dat je je niet laat verleiden en dat je anders durft te zijn. Het betekent dat je een andere mening durft te hebben als het gaat om mensen in de verdrukking en dat je durft op te komen voor de rechten van de armen en de mensen in nood. Het betekent dat je weet dat alle mensen je broeders en zusters zijn. Er is geen sprake van een blauwdruk, geen sprake van een sjabloon. De paus geeft geen pasklare antwoorden. Hij geeft richtingen aan. Hij legt veel nadruk op de noodzaak van onderscheiding. Hoe maak ik onderscheid tussen goed en kwaad, hoe leer ik de stem van God verstaan en hoe laat ik de heilige Geest en Gods genade in mij werken?  Ook geeft hij vijf houdingen aan die belangrijk zijn op onze weg van heiliging. Het zijn: zachtmoedigheid, humor, bevlogenheid, gemeenschapszin en een geest van gebed. Een centraal begrip in deze brief is de barmhartigheid. Uiteindelijk gaat het er altijd om wat heb ik voor mijn medemens gedaan.

Heiligheid leidt niet tot een middelmatig en rustig leven. Ook het lijden eist zijn plaats op in ons leven. Onze tegendraadsheid, ons tegen de stroom in gaan zal ons niet alleen maar applaus opleveren. We zullen er ook om worden veracht en vernedert. Men maakt ons het liefst belachelijk: hoe kun je dat nu allemaal geloven. Het is zoals bij de Joden in het Evangelie van vandaag: “Hoe kan Hij ons zijn vlees te eten geven?”

Het antwoord van Jezus aan ons is dat het geloof ons juist het leven geeft. Elders zegt Hij: “Uw geloof heeft u gered.” Vandaag zegt Jezus ons: “Het brood dat Ik zal geven is mijn vlees, ten bate van het leven der wereld.” en “Zoals Ik door de Vader die leeft gezonden ben en leef door de Vader, zo zal ook hij die Mij eet, leven door Mij.” Amen.

Zie ook: Verheugt u en juicht.