Dienstbaarheid; Hnd 6,1-7; Joh 14,1-12

De Hellenisten beginnen te morren tegen de Hebreeën, want hun weduwen worden achtergesteld. Wat is hier de situatie? We staan nog helemaal aan het begin van het christendom: alle christenen komen op dat moment nog voort uit het jodendom. Zij vormen op dat moment een nieuwe beweging binnen het jodendom. Het verschil is hier dat de Hebreeën Aramees spreken en de Hellenisten Grieks, maar beide groepen zijn joods. Bij welke dagelijkse ondersteuning van de weduwen van Hellenisten worden achtergesteld wordt in de tekst niet duidelijk. In de oorspronkelijke Griekse tekst is er sprake van de dienst van de tafel. Dit kan betekenen dat de vrouwen bij de dagelijkse maaltijd tekort komen, maar het kan ook verwijzen naar de tafel van de Eucharistie. Mogelijk kunnen de Hellenisten het Aramees van de apostelen niet goed verstaan en voelen ze zich daardoor achtergesteld.

Ongetwijfeld zijn de Hellenisten een minderheidsgroep en zijn de Hebreeën de dominante groep. Een voor de hand liggende oplossing is dan ook dat de apostelen inburgering en taallessen voor de Hellenisten organiseren: leer onze taal en gewoonten en je wordt helemaal opgenomen in onze groep. Maar dat doen de apostelen niet. Ze komen met een geheel andere oplossing. Zeven mannen krijgen de opdracht aandacht te besteden aan de ondersteuning van de weduwen van de Hellenisten. Deze zeven mannen hebben Griekse namen; zij zelf ook Hellenisten. Het zijn zeven mannen uit de minderheidsgroepering. Zij moeten de achterstelling opheffen. Daarmee wordt deze groep voor vol aangezien en worden ze serieus genomen. Jezus zegt ons: “In het huis van mijn Vader is ruimte voor velen.” De apostelen laten hier zien wat dat voor hun eigen handelen betekent. Zij maken ruimte voor de anderen, voor mensen met een andere taal en cultuur. Later zullen ze hierin nog verder gaan door ook heidenen te dopen.

De tekst uit de Handelingen van de apostelen wordt gezien als de instelling van het ambt van diaken. De zeven mannen krijgen de handen opgelegd om dienstbaar te zijn. In onze vertaling worden de woorden ondersteuning en bediening gebruikt, in de oorspronkelijke Griekse tekst staan hier de woorden diakonia en diakonein. Hier zijn onze woorden diaconie en diaken van afgeleid. Het woord diaken komt in de tekst van de Handelingen niet voor. In sommige vertalingen wordt het ter verduidelijking toegevoegd. Dat zullen we volgende week horen als het over Filippus gaat om hem niet te verwarren met de apostel Filippus die we in het Evangelie aan het woord hoorden. Alleen Stefanus en Fillipus komen we in het vervolg nog tegen. Hoe het de andere vijf is vergaan, weten we niet. Wel wordt in de brieven van Paulus ook over diakens geschreven. Direct in het volgende hoofdstuk lezen we hoe Stefanus vol vuur de Blijde Boodschap verkondigt. Het gevolg daarvan is dat hij gestenigd wordt en sterft als de eerste martelaar. Ook van Filippus wordt vermeld dat hij het Evangelie verkondigt. Hij wordt een evangelist genoemd. Ook wordt er iemand door hem gedoopt.

Hoewel heel summier zien we hier toch de eerste vorm van het diakenambt. De diaken wordt gewijd voor de dienstbaarheid: de dienst van de liefdewerken, de dienst van het woord en de dienst aan de tafel. Hij geeft de dienstbaarheid van de Kerk gestalte. Hij doet dit door naar binnen en naar buiten de Kerk zelf dienstbaar te zijn en door de dienstbaarheid van de geloofsgemeenschap te bevorderen.

Daar waar het de caritas betreft, de dienst van de liefdewerken is het belangrijker dat de diaken de parochianen hiertoe stimuleert dan dat hij op dit gebied zelf enorm actief is. De aanwezigheid van een diaken maakt een parochie nog niet diaconaal. Dat zullen de parochianen toch echt zelf moeten doen. De diaken moet oog hebben voor de noden in de maatschappij en deze onder de ogen van de geloofsgemeenschap brengen. Maandag 22 mei is er een bijeenkomst over barmhartigheid. Dan zullen met elkaar bespreken hoe deze dienstbaarheid concreet gestalte krijgt in onze parochies.

De dienst van het woord krijgt binnen de Kerk gestalte met het lezen van het Evangelie en ook het doen van de verkondiging. Daarnaast treedt de diaken ook met de Blijde Boodschap naar buiten en probeert vanuit de Kerk ook de maatschappij van dienst te zijn. De diaken mag de dienstbaarheid van Jezus Christus in de Kerk en in de wereld zichtbaar maken en aan de orde stellen. Hij mag Christus Dienaar binnen en buiten de Kerk present stellen. Jezus zegt van zichzelf: “Ik ben de weg, de waarheid en het leven.” Wij worden opgeroepen Hem na te volgen. Van ons allen wordt gevraagd dat we dienstbaar zijn.

De diaken mag ook werken aan de gemeenschap, aan een gemeenschap van solidariteit en verbondenheid, aan het komen tot een eenheid in verscheidenheid, zoals we vandaag ook zien bij de aanstelling van de zeven. De diaken mag bouwen aan het netwerk van liefde. Hij probeert mensen over grenzen heen bij elkaar te brengen. Met de dienst aan de tafel, het assisteren van de priester maakt de diaken de dienstbaarheid in de liturgie zichtbaar. Deze dienstbaarheid symboliseert de dienst van de Kerk aan de wereld.

Vaak wordt aan diakens de vraag gesteld wat ze allemaal wel en niet mogen. U zult nu begrijpen dat die vraag niet zo interessant is. De opdracht die de diaken heeft, vraagt niet zozeer om bevoegdheden. Deze opdracht vraagt om medewerking van de parochianen. Dat kan door mee te denken en mee te doen. Daarvoor komen we op 22 mei bij elkaar – Daarnaast vraagt dit werk om de ondersteuning met uw gebed.

Jezus zegt ons: “Ik ben de Weg, de Waarheid en het Leven.” Wij worden opgeroepen Hem na te volgen en dienstbaar te zijn zoals Hij is. Daarnaast is ook zijn moeder Maria een toonbeeld van dienstbaarheid. Zij stelde zich geheel in dienst van God. Zij is ook de moeder van de Kerk en ons aller moeder. In haar eren wij alle moeders, allen die hun leven in dienst stellen van hun kinderen. Amen.