Verantwoordelijkheid; Hb 1,1-6; Joh 1,1-18

“Het licht schijnt in de duisternis maar de duisternis nam het niet aan.” We horen met Kerstmis op twee totaal verschillende manieren vertellen over de menswording van Jezus Christus. Johannes doet dat op een abstracte en filosofische manier en Lucas op een heel concrete wijze. Beide keren gaat het over de geboorte van Gods Zoon als mens in deze wereld. Het Licht, het Woord van God komt in de wereld. Jezus brengt ons de boodschap van Gods liefde voor ons. Hij brengt ons vrede en geluk. Hij is onze Redder.

De vraag is en wat doen wij? Johannes stelt direct al aan het begin van zijn Evangelie: “maar de duisternis nam het niet aan.” Bij Lucas komt deze boodschap iets later. Bij de opdracht van Jezus in de tempel horen we Simeon zeggen: “Zie dit kind is bestemd tot val of opstanding van velen in Israël, tot een teken dat weersproken wordt…” Wat doen wij? Nemen wij het Licht aan? Geloven wij in de Blijde Boodschap? Willen wij Christus navolgen? Of leggen we het naast ons neer, nemen we zijn boodschap niet aan en gaan we er zelfs tegenin?

Wij zijn vrije mensen. Zo heeft God het gewild. Zijn liefde voor ons is zo groot dat Hij onze keuzes respecteert. Hij heeft ons zelf verantwoordelijk gemaakt. Paulus schrijft dat God zijn Zoon tot erfgenaam heeft gemaakt. Elders schrijft Paulus dat alle kinderen van God samen met Christus zijn erfgenamen zijn. God heeft de wereld en ons mensen geschapen. Christus is mensgeworden. Hij is een van ons geworden. Samen zijn wij erfgenamen van God. Alles is aan ons gegeven. Dat maakt ons verantwoordelijk. Wij zijn verantwoordelijk voor voor heel het leven, voor alle leven. En dat geldt voor iedere mens.

Christus heeft zich verbonden met iedereen, niemand uitgezonderd. Zo zijn wij ook allemaal geroepen met Hem mee te werken aan het Rijk Gods. Hij is onze leidsman, Hij is onze Heer en Herder, maar Hij doet niets zonder ons: wij allen zijn medeverantwoordelijk. De menswording van Jezus Christus is niet alleen een beweging van boven naar beneden. Het is niet alleen Gods Zoon wordt mens. Het is ook een beweging van beneden naar boven. Door de menswording van Christus wordt ons menselijk bestaan opgetild. Wij worden dichter tot God gebracht. Wij zijn nu kinderen van God en zijn erfgenamen.

De laatste tijd wordt er veel gesproken over de elite. Er wordt gezegd dat de elite niet deugt. De elite zou alleen maar uit zijn op eigen belang en zich niets aantrekken van het belang van het volk. Het is de elite tegenover het populisme, de boze witte man tegenover de neoliberale globalist. Hoe zit het eigenlijk met de elite? Vroeger was dat misschien overzichtelijker. Een aantal mensen uit de gemeenschap hadden een vooraanstaande rol. Zij hadden meer geleerd of beter geboerd of hadden vanouds deze rol toebedeeld gekregen. Het belangrijkste was dat zij deel van de gemeenschap waren en over het algemeen het vertrouwen van de anderen genoten. Ik denk dat gemeenschap en vertrouwen hier de sleutelwoorden zijn. Bij een doorgeschoten individualisme telt alleen nog maar het eigenbelang. Dan is er geen sprake meer van gemeenschap en ook niet van het dienen van het algemeen belang. Mensen zetten zich wel in voor het algemeen belang, maar dat is omdat ze ervoor betaald worden. Het is hun baan.

Bij de menswording van Christus gaat het er niet om dat Hij een individueel mens is geworden. Het gaat erom dat Hij zich verbindt met geheel de mensheid, met de gemeenschap van alle mensen. Mens worden is juist je verbinden met andere mensen. Door in relatie te staan met anderen word je pas werkelijk mens. Dat geldt niet alleen voor Christus. Dat geldt voor ons allemaal. Wij zijn kinderen van God en zijn erfgenamen. Dat betekent niet ieder recht heeft op zijn deel. Dat betekent dat we in gezamenlijkheid de schepping in beheer hebben. Dat we daar als gemeenschap van mensen verantwoordelijk voor zijn en dat we verantwoordelijk zijn voor elkaar.

Christus verkondigt ons niet de boodschap van het recht van de sterkste, Hij verkondigt ons de liefde en zorg voor de zwakken en de armen. Hij roept ons op om samen met Hem gemeenschap te vormen en verantwoordelijkheid te dragen voor elkaar. Wij worden allemaal geroepen. Wij zijn allemaal uitverkorenen. Iedere mens behoort tot de elite, want iedereen draagt verantwoordelijkheid voor het geheel. Alleen als wij gericht zijn op de ander en op het geheel in plaats van enkel op onszelf, alleen dan zijn wij betrouwbare mensen. Als wij onszelf zien als deel van een gemeenschap, nemen wij het licht van Christus aan. Dan verbinden wij ons in en met Hem met elkaar, dan schijnt door ons heen zijn licht in de duisternis.

Ik wens u allen een zalig Kerstmis. Amen.