In de gevangenis; W 11,23-12,2; Lc 19,1-10

Het boek Wijsheid leert ons dat God van alles wat Hij geschapen heeft houdt. God houdt van al zijn schepselen. Alles en allen bestaan omdat Hij het wil. Alles en iedereen wordt door Hem gespaard. Dit geldt ook voor de mensen die zich tegen Hem keren. Allen blijft Hij met zijn liefde omringen; ook de mensen die van zijn weg zijn afgedwaald, ook zij die zijn wil niet doen. Niemand wordt afgeschreven, niemand wordt uitgesloten.

Jezus laat ons zien wat dat in de praktijk betekent. Hij weet dat Zacheüs als een zondaar bekend staat en dat hij daarom buiten de gemeenschap is geplaatst. Maar dat is voor Hem geen reden om Zacheüs niet te zien. Sterker: Jezus kiest juist Zacheüs uit om in zijn huis te gast te zijn. Hij neemt zijn intrek in het huis van Zacheüs.

Het boek Wijsheid leert ons dat God de zondaars met mate straft en hen waarschuwend herinnert aan hun zonden. Het is bij God niet: “We praten er niet meer over.” Hij is geen zachte heelmeester, die stinkende wonden maakt. Nee, het kwade moet ter sprake gebracht worden. Door erover te spreken leren we wat we hebben aangericht. Door onze fouten onder ogen te zien, kunnen we ervan leren. Zo kunnen we leren de juiste weg te kiezen, ons af te keren van het kwaad en ons op het goede, op God te richten.

Hoe anders is het handelen van ons mensen dan dat van God. Tegenwoordig hoor je voortdurend roepen om zwaardere straffen. De roep om vergelding voert de boventoon. Daarnaast is er een continue vraag om veiligheid. De maatschappij moet beveiligd worden tegen misdadigers. Elk risico moet worden vermeden. Wat is dan beter dan boosdoeners levenslang op te sluiten in de gevangenis. Het Europese Hof voor de Rechten van de Mens heeft Nederland erop gewezen dat ons ‘levenslang is levenslang’ niet humaan is. Dit land dat zichzelf van hoog moreel niveau acht, handelt in strijd met het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. Dat schrijft voor dat er voor iedere gevangene uitzicht op vrijlating moet zijn.

Het boek Wijsheid kwam zo’n honderd jaar voor Christus tot stand. Meer dan tweeduizend jaar geleden wist men al dat ons huidige beleid met nadruk op vergelding en beveiliging niet werkt. Als mensen niet de kans hebben op een beter leven, zullen ze ook niet geneigd zijn zich daarvoor in te zetten. Vergelding is geen oplossing. Vergelding biedt ook geen oplossing voor het aangedane leed. Alleen verzoening maakt het voor beide partijen mogelijk om een nieuw leven op te bouwen. Ook slachtoffers en nabestaanden hebben het nodig het aangedane kwaad onder ogen te zien en erover te spreken. Alleen door het te aanvaarden wordt een nieuw leven mogelijk. Verzoening geldt niet alleen richting de dader. Je moet je ook verzoenen met het je aangedane kwaad.

Jezus neemt zijn intrek bij een zondaar. Hij zegt dat Hij bij hem te gast moet zijn. Dit ‘moeten’ slaat niet op Zacheüs, maar op Jezus zelf. Het is zijn heilige overtuiging dat Hij dit moet doen. Hiermee geeft Hij Zacheüs de hoop en de liefde die hij nodig heeft. Nu hoeft Zacheüs zich niet meer te verbergen. Nu durft hij de mensen onder de ogen te komen en laat hij zich kennen als een mens van goede wil. Zacheüs heeft zich bekeerd. Jezus heeft hem gered. Nu de omstanders nog: zij blijven morren en hem als zondaar zien.

Jezus roept ook ons op om liefde en hoop te brengen en te verkondigen. Als zijn navolgers mogen ook wij gedreven worden door een heilig moeten. Dat geldt ook richting de mensen in de gevangenis. Amen.