Christelijke vrijheid; Gal 5,1.13-18; Lc 9,51-62

Waarschijnlijk denkt ook u na het horen van dit Evangelie: wat moeten we hier nu weer mee? Soms zegt Jezus iets dat ons tamelijk onbegrijpelijk in de oren klinkt of sterker nog iets dat ons behoorlijk tegen de haren instrijkt. Vandaag is beide het geval. Laten we de tekst uit de brief van Paulus aan de Galaten gebruiken als sleutel om het Evangelie van vandaag te verstaan. De twee teksten staan vandaag redelijk toevallig naast elkaar. Als u de lezingen van deze zondagen achter elkaar zet, ziet u dat de Evangelieteksten op elkaar volgend uit het evangelie volgens Lucas zijn en dat de tweede lezingen een aantal zondagen uit de brief aan de Galaten komen.

Paulus leert ons dat Christus ons voor de vrijheid heeft gemaakt. Wij zijn geroepen om vrije mensen te zijn en moeten ons niet opnieuw het slavenjuk op laten leggen. “Misbruikt echter de vrijheid niet als voorwendsel voor de zelfzucht.” Wij maken misbruik van onze vrijheid als wij haar enkel gebruiken voor ons eigen genot en onszelf in het centrum van de wereld plaatsen. Paulus maakt ons duidelijk dat we vrijheid op twee manieren kunnen beleven. Ten eerste vrij zijn om te doen wat je wilt. Dit is de vrijheid die voorkomt uit zelfzucht en egoïsme. Dit is ook de vrijheid van onze huidige cultuur. Alles moet kunnen. Ik hoef toch geen verantwoordelijkheid af te leggen? Andere mensen hoeven zich toch niets van mij aan te trekken? Waar bemoeien ze zich mee? Ik moet kunnen zeggen wat ik wil, ook als een ander zich daardoor gekwetst voelt. Dat is zijn probleem.

Daar staat tegenover vrij zijn om het goede te doen, om een goed mens te zijn. Dit is de vrijheid die voorkomt uit de Geest. Zij is gebaseerd op de liefde. Dit is de vrijheid waarvoor Christus ons gemaakt heeft. Als ons spreken en ons doen voorkomt uit liefde voor de ander, doen we in alle vrijheid het goede, dat wat goed is voor de ander en dat is ook goed voor onszelf. Zo zijn wij goede mensen en worden wij ook zelf werkelijk gelukkig.

Paulus spreekt over het slavenjuk van de joodse wet. Niet dat de wet verkeerd is, maar hij kan verkeerd gebruikt worden. De joodse wet is een handreiking van God om goed te leven, maar sommigen gebruikten de wet om anderen lastig te vallen en het leven zuur te maken. Hier verzet Paulus zich tegen en dit wil hij niet terug. Het is niet alleen de wet die ons tot een slavenjuk kan zijn. Ook onze zelfzucht, ons egoïsme en egocentrisme legt ons een slavenjuk op. Een te grote gerichtheid op aardse en materiële zaken doet hetzelfde. Laten we tegen deze achtergrond het Evangelie van vandaag lezen.

De lezing van vandaag vertelt over het begin van Jezus’ reis naar Jeruzalem. Hij gaat vastberaden zijn verheffing tegemoet. Zijn verheffing betekent hier zijn lijden en sterven en zijn verrijzenis. Jezus weet waaraan Hij begint en kiest in volle vrijheid deze weg te gaan. De leerlingen zien de vastberadenheid van Jezus en vinden dat niets Hem in de weg gelegd mag worden. Dus moet er maar vuur uit de hemel komen om de weg vrij te maken. Maar Jezus laat de Samaritanen vrij Hem niet te ontvangen. Ook degenen die Hem willen volgen, laat Hij vrij. Jezus laat aan ieder de keuze Hem te volgen of niet. Hij wijst zijn volgelingen wel op de consequenties. Hij trekt als een dakloze door het land: “de Mensenzoon heeft niets waar Hij zijn hoofd op kan laten rusten.” Om Hem te volgen moeten ze afstand willen doen van hun zekerheden. Ook moeten zij afstand kunnen doen van hun familiebanden.

Onze aardse beslommeringen kunnen ons zo in beslag nemen dat ze ons tot een slavenjuk worden en ons onvrij maken. We kunnen zozeer slaaf worden van onze verplichtingen aan familie, aan ons werk en aan de gemeenschap dat de liefde buiten beeld raakt. Goed gedrag is prima, maar het moet niet dwangmatig worden. Onze maatschappij kent vele verslavingen die onze vrijheid aan banden leggen. Een daarvan is: vrijheid beschouwen als kunnen doen wat je wilt. Iedereen moet kunnen zeggen wat hij wil en dat noemen we dan vrijheid van meningsuiting.

Vrijheid van meningsuiting is een groot goed. Wij mogen onze mening uiten ook als die de regering niet bevalt. Dit recht is echter niet bedoelt als een recht om te beledigen. We moeten ons steeds afvragen wat ons spreken met de ander doet Je kunt ook iemand kwetsen met woorden die niet verboden zijn. Je kunt verslaafd zijn aan je eigen waarheid en die zonder enig respect voor de medemens rond toeteren en daarmee de ander kwetsen.

Hoe verslaafd zijn wij aan ons eigen comfort en aan onze overvloed? Moet je echt alles kopen wat je kunt betalen? Welke gevolgen heeft onze consumptiedrift voor het milieu en voor arbeidsomstandigheden hier en elders ter wereld? Paus Franciscus waarschuwt hier nadrukkelijk voor in zijn milieu-encycliek Laudato si’. Hoe verslaafd zijn wij aan onze veiligheid? Elk risico moet ten koste van alles uitgesloten worden. Welke gevolgen heeft dat voor anderen? Is het normaal dat iedereen die er een beetje afwijkend uitziet, door de politie voortdurend als verdachte wordt behandeld? Is ieder met een kleur en een grote auto een oplichter? Is werkelijk iedere moslim een potentiële terrorist?

Kennen wij onze eigen verslavingen? Zijn wij ons ervan bewust hoezeer zij onze vrijheid beknotten? Jezus Christus is onze Verlosser: Hij maakt ons vrij. In volledige vrijheid mogen wij Hem navolgen. Wij zijn vrij het goede te doen en Gods liefde te delen met allen. Door de verlossing stelt Christus ons in staat goede mensen te zijn en los te komen van onze verslavingen en zondigheden. Hij maakt ons werkelijk vrij. In hoeverre beperken wij onze eigen vrijheid? In hoeverre zijn wij teveel op onszelf gericht. Van welke verslavingen moeten wij ons nog laten bevrijden? De vakantie staat voor de deur. Genoeg vrije tijd om eens over deze vragen na te denken. Amen.