Dienstbaar zijn; Hnd 15,1-2.22-9; Joh 14,23-29

“Als iemand Mij liefheeft, zal hij mijn woord onderhouden…” Jezus geeft met een paar woorden aan wat het betekent christen te zijn. Het is geen moeilijke vraag die Hij ons stelt. Wij mensen doen graag wat een geliefde van ons vraagt. Als we van iemand houden, willen we het die persoon graag naar de zin maken. Maar ook al klinkt het eenvoudig, de uitvoering is niet direct duidelijk. Hoe onderhouden we eigenlijk het woord van Jezus? Hoe maken wij het Hem naar de zin?

Uit de eerste lezing uit de Handelingen der Apostelen blijkt  hoe moeilijk de eerste leerlingen het hiermee hebben. Zij zien het christendom als een verlengde van het jodendom en daar hoort ook het onderhouden van de Wet van Mozes bij. Jezus heeft ook gezegd dat Hij geen punt of komma aan die Wet verandert. Maar hoe zit het met de christenen die uit het heidendom voortkomen? Zij zijn geen joden en achten zich ook niet gebonden aan de Wet van Mozes. Het meningsverschil loopt hoog op. Ook toen al konden christenen het hartgrondig met elkaar oneens zijn. Er wordt besloten de zaak aan de apostelen voor te leggen. Zij doen met hulp van de heilige Geest een uitspraak en besluiten mensen geen onnodige zware lasten op te leggen. De barmhartigheid wint het van de wetten en de regels.

Jezus schafte de Wet van Mozes niet af, maar legde wel een nieuw accent. Het binnen de Wet van Mozes centrale gebod van de liefde wordt er door Jezus bovenuit getild. Vorige week hoorden we Jezus in het Evangelie zeggen: “Een nieuw gebod geef Ik u: gij moet elkaar liefhebben; zoals Ik u heb liefgehad, zo moet gij ook elkaar liefhebben.” Het gebod van de liefde is zoals gezegd niet nieuw. Het komt ook in de Wet voor Mozes voor. Jezus echter tilt dit gebod erboven uit. Het gaat voor alles om de liefde. En Jezus geeft aan hoe wij dat kunnen doen. Hij geeft zelf het voorbeeld. Jezus geeft ons geen uitgebreide uitleg over hoe we elkaar moeten liefhebben. Nee, Hij laat ons met zijn eigen leven zien hoe je dat kunt doen. Hij laat ons zien hoe Hij zijn Vader liefheeft. Hoe zijn Vader Hem liefheeft. Hij laat ons zien hoe Hij die liefde deelt met alle mensen. Jezus zegt: “Ik ben de weg, de waarheid en het leven.” (Joh 14,6) Hij laat ons zien hoe je goed kunt leven en hoe je kunt liefhebben. Hij doet het ons voor en zegt tegen ons: doe zoals ik doe, dan word je gelukkig.

Vijftig jaar geleden was het Tweede Vaticaanse Concilie. Dit Concilie bracht de Kerk terug naar de plaats waar zij thuishoort: midden tussen de mensen. De pastorale constitutie ‘Gaudium et spes’ begint met: “De vreugde en de hoop, het leed en de angst van de hedendaagse mens,  vooral van de armen en van alle lijdenden, zijn ook de vreugde en de hoop,  het leed en de angst van Christus’ leerlingen;  en er is niets echt menselijks, of het vindt weerklank in hun hart.” Opnieuw wordt de liefde van mensen voor elkaar centraal gesteld. De Kerk vertaalt dit tot een houding van dienstbaarheid. De hele Kerk wil dienstbaar zijn aan alle mensen. Zij voelt zich ten diepste verbonden met iedereen, met de gehele mensheid.

Deze dienstbaarheid van de Kerk krijgt mede gestalte  door het nieuw leven inblazen van het diaconaat, het ambt van de diaken. Maar de diaken is niet de enige  die de opdracht heeft vanuit en namens de Kerk dienstbaar te zijn. Het is de opdracht van de gehele Kerk om dienstbaar te zijn aan de mensheid  en het is de roeping van iedere christen om dienstbaar te zijn aan de medemens. Het is de taak van de diaken de dienstbaarheid van Kerk te bevorderen. Hij doet dit door zelf dienstbaar te zijn en met woorden en daden ook anderen te motiveren tot dienstbaarheid.

De dienst van de diaken kent drie aspecten: de dienst van de tafel, de dienst van het woord en de dienst van de liefdewerken. De dienst van de liefdewerken is de meest bekende. Als we over diaconie of caritas spreken, hebben we het over deze dienst. Het gaat om het lenigen van concrete menselijke noden. Denk aan de zeven werken van barmhartigheid: hongerigen voeden, dorstigen laven, naakten kleden, vreemdelingen herbergen, zieken en gevangen bezoeken en tenslotte doden begraven. De dienst van het woord wordt het meest concreet binnen de liturgie. Het is de taak van de diaken het Evangelie te lezen. En hij kan zoals vandaag de preek verzorgen. Maar er zijn natuurlijk nog veel meer mogelijkheden  om de Blijde Boodschap van Jezus Christus te verkondigen. De diaken treedt met woord en daad naar buiten.  Hij gaat vanuit de Kerk de maatschappij in, legt daar contacten, ziet wat daar leeft en brengt dat terug de Kerk in. Hij brengt de noden van de samenleving ter sprake binnen de Kerk. Tenslotte de dienst van de tafel. Het is de taak van de diaken  de priester tijdens de Eucharistieviering te assisteren. Dit is een liturgische functie. Het heeft een symboolwerking. De dienstbaarheid van de diaken in de liturgie staat symbool voor het handelen van de Kerk naar buiten.

Jezus heeft gezegd: “De Mensenzoon is niet gekomen om gediend te worden, maar om te dienen.” (Mc 10,45). De diaken mag de dienstbaarheid van Jezus in de Kerk en in de wereld zichtbaar maken en aan de orde stellen. Hij mag Christus Dienaar binnen en buiten de Kerk present stellen. Ik hoop van harte dat met uw medewerking hier te kunnen doen.  En vragen ook wij de heilige Geest ons allen daarbij te helpen. Amen.