Heilige Familie; Sir 3,2-6.12-14; Kol 3,12-21; Mt2,13-15.19-23

Vandaag vieren we het feest van de heilige Familie. We stellen ons het gezin in Nazareth Jezus, Maria en Jozef tot voorbeeld. Deze drie voorbeeldige mensen zullen ongetwijfeld een voorbeeldig gezinsleven hebben gehad. Vrijwel niets is ons overgeleverd over het gezinsleven van de heilige Familie. Slechts enkele fragmenten uit de Bijbel zeggen hier iets over, zoals vandaag het toch wel erg korte verslag van de vlucht naar Egypte. Niet direct een tekst die ons vertelt hoe wij als gezin moeten leven.

De eerste en de tweede lezing geven ons meer houvast. Hier worden concrete uitspraken gedaan over hoe man en vrouw en hoe ouders en kinderen met elkaar moeten omgaan. Maar deze teksten zijn hier en daar wel erg concreet en daardoor ook tijdgebonden. Het zijn niet direct teksten die wij zullen gebruiken om elkaar aan te spreken en elkaar het goede gezinsleven voor te houden. Zo staan we toch een beetje met lege handen. En ook dichter bij huis is het moeilijk goede voorbeelden te vinden. Ook onze ouders en onze grootouders leefden in een tijd die sterk afwijkt van de onze. Ook hun voorbeeld is niet zonder meer over te zetten naar het hier en nu.

Toch hebben wij geen enkele moeite om de heilige Familie onszelf tot voorbeeld te stellen. Het kost ons weinig moeite hen als voorbeeldig gezin te zien. Blijkbaar hebben wij toch heel concrete gedachten over het ideale gezin. Veel van onze ideaalbeelden projecteren we op het gezin. Het gezin heeft een zeer wezenlijke plaats binnen ons leven. Hier willen wij gelukkig zijn, ons ontplooien, tot ons recht komen. Hier willen wij gezien en gerespecteerd worden. Hier willen wij geliefd zijn en ons veilig weten. Het gezin is ook een leerschool voor het leven. Hier leren wij liefhebben en geloven. Hier leren wij elkaar respecteren en waarderen. Hier leren we elkaar de ruimte geven en voor elkaar te zorgen.

Overal ter wereld zien we dat het gezin op een of andere wijze de kleinste eenheid binnen samenlevingen is. Verschillende culturen geven op verschillende manieren vorm aan het gezinsleven. Maar overal zijn er de kernwaarden: liefde, veiligheid en vertrouwen. Deze kernwaarden waren er ook binnen de heilige Familie, binnen het gezin van Jezus, Maria en Jozef in Nazareth. Op een manier die bij hun cultuur paste, hebben zij inhoud gegeven aan die kernwaarden. Zo hebben zij vorm gegeven aan hun gezinsleven om die kernwaarden tot hun recht te laten komen en elkaar gelukkig te maken.

Liefde, veiligheid en vertrouwen kunnen wij aan elkaar geven; we kunnen ze niet van elkaar opeisen. Ze vormen een opdracht naar elkaar. Het zijn geen rechten. Binnen het gezin is het denken in termen van rechten de verkeerde weg. Het denken in termen van rechten is een egocentrisch denken. Het denken in rechten leidt tot uitspraken als: ‘Ik heb recht op seks met mijn huwelijkspartner.’ En ‘Wij hebben recht op kinderen.’ Man en vrouw, ouders en kinderen: ze zijn niet elkaars bezit. Man en vrouw, ouders en kinderen: ze geven zich aan elkaar. Door je aan de ander te geven bied je de ander liefde, veiligheid en vertrouwen. Je aan de ander geven is de wijze waarop wij aan onze ideaalbeelden beantwoorden. Ook van Jezus, Maria en Jozef weten wij dat zij zich aan elkaar gaven. In die zin zijn zij ons voorbeeld.

In onze huidige samenleving denken wij te vaak en teveel in termen van rechten. Plichten en verantwoordelijkheid nemen een ondergeschikte positie in. Hierdoor komt ook het gezinsleven onder druk te staan. Zodra dit denken binnen een gezin gaat domineren loopt het fout. Hetzelfde geldt voor het denken in termen maakbaarheid. Ook als wij denken dat we ons gezin en gezinsleven zelf vorm kunnen geven, plaatsen we onszelf centraal en denken we teveel vanuit onze eigen positie. Een huwelijkspartner is een geschenk. Kinderen zijn een geschenk. En ook ouders zijn een geschenk. Alles wat wij binnen het gezin voor elkaar doen is een geschenk.

Als wij denken in termen van geschenk en geven aan elkaar, zij we in staat ook gelukkig te zijn met elkaar. De ander en zijn leven voor ons als een geschenk aanvaarden, maakt ons werkelijk gelukkig. Zo zijn wij ook in staat de ander gelukkig te maken. Liefde, veiligheid en vertrouwen zijn geschenken die wij elkaar geven. Zo volgen wij het voorbeeld van de heilige Familie. Zo maken wij elkaar gelukkig. Amen.