Het huwelijk; Gen 2,18-24 en Mc 10,2-16

Jarenlang is het uitleggen van de Bijbel het werk van mannen geweest. De mannelijke wijze van kijken naar de wereld heeft daarmee nog steeds een grote invloed op ons denken. En ik kan mij dan ook voorstellen dat veel vrouwen bedenkingen hebben bij de eerste lezing, bij dit deel van het scheppingsverhaal. Wij zijn allemaal opgevoed met de volgende uitleg van dit verhaal. Eerst is de man geschapen en daarna de vrouw. De vrouw is gemaakt uit de rib van de man. God heeft de vrouw geschapen om de man te helpen. Zij is de hulp van de man. Maar staat dat er ook of hebben wij geleerd het zo te lezen? Laten we tekst nog eens bekijken.

Als we voorin de Bijbel beginnen met lezen, vinden achterelkaar twee scheppingsverhalen. In het eerste verhaal schept God op de zesde dag de mens: “En God schiep de mens als zijn beeld; als het beeld van God schiep Hij hem; man en vrouw schiep Hij hen.” De mens wordt geschapen naar Gods beeld en gelijkenis. De Drieëne God, Vader, Zoon en H. Geest, is gemeenschap: God is in zichzelf relationeel. Dat geldt ook voor de mens. Een mens bestaat niet zonder andere mensen. Man en vrouw bestaan niet zonder elkaar en zonder relatie met elkaar. Man en vrouw zijn aan elkaar gelijkwaardig. Zowel de vrouw als de man is beeld van God. Man en vrouw in relatie met elkaar, samen zijn zij beeld van God.

Ongeveer een bladzijde verder staat de tekst die we vandaag gelezen hebben. Deze tekst is uit het tweede scheppingsverhaal. Hier wordt met een ander verhaal in feite dezelfde boodschap verteld. Hier wordt eerst een enkele mens geschapen. Nergens staat dat dit een man of een vrouw is. Dan wordt duidelijk dat de mens niet bedoeld is om alleen te zijn. Om de eenzaamheid van de mens op te heffen, schept God de dieren om de mens tot hulp te zijn. Deze hulp van de dieren is een ondergeschikte hulp. Daarnaast heeft de mens God zelf als hulp, een hulp van bovenaf. Deze gedachte lezen we vaak in de Psalmen: “God kom mij te hulp.”

God ziet dat het niet werkt: ook al heeft de mens hulp van onderaf en van boven, hij blijft alleen en is eenzaam. Waar de mens werkelijk behoefte aan heeft, is een medemens, een gelijkwaardige, een hulp die hem past, iemand waarmee hij op voet van gelijkheid een relatie kan hebben, iemand waarvan de mens echt kan houden. Dan wordt er uit de rib van de mens een tweede mens geschapen. En nu pas is er sprake van man en vrouw! Daarvoor was er enkel een mens, niet een man of een vrouw. Pas als er twee zijn, is er een man en is er een vrouw. Dus de vrouw is geen afgeleide van de man, maar de eerste mens is als het ware gesplitst in een man en een vrouw.

In de ideale situatie van het scheppingsverhaal zijn man en vrouw gelijkwaardig aan elkaar. Zij hebben elkaar nodig om gelukkig te zijn. Zij zijn elkaar tot hulp. Man en vrouw zullen elkaar liefhebben en één vlees zijn. Dit verbeeldt het verlangen naar eenheid en harmonie waarin mensen het geluk ervaren. Gelukservaringen die wij soms ook werkelijk beleven: soms, heel even en dan weer het verlangen. Het verlangen naar eenheid is wezenlijk verbonden met de ervaring van verschil. Het is een eenheid in verscheidenheid en gelijkwaardigheid.

De scheppingsverhalen maken ons duidelijk dat het huwelijk een wezenlijk deel is van het menselijk bestaan. Op deze wijze wordt de liefde tussen mensen concreet vorm gegeven. Gaandeweg zijn mensen zich ervan bewust geworden dat de liefde tussen mensen te maken heeft met de liefde van God voor de mens. In dit verband is het goed te bedenken dat het sacramentele karakter van het huwelijk pas zo’n 800 jaar wordt onderkend.

Het sacramentele karakter van huwelijk verwijst naar de betrokkenheid van Gods liefde bij de verbintenis tussen man en vrouw. Man en vrouw brengen niet zelf deze liefde tot stand, het is God die hen zijn liefde geeft. God is de bron van de liefde tussen man en vrouw. De liefde tussen man en vrouw is een geschenk van God. Dat maakt het huwelijk tot een sacrament. Wij zijn allen geroepen tot een christelijk leven, tot een leven met Christus. In de liefdesrelatie tussen man en vrouw is Christus aanwezig. Hij roept ons op tot liefde voor elkaar. Man en vrouw stellen Christus voor elkaar present en roepen elkaar op om aan Christus gelijk te worden. Zo geven zij elkaar de liefde tot het uiterste toe. Zo volgen zij Christus na.

De liefde tussen man en vrouw is allereerst een geschenk van God. Maar dit is niet alleen een gave, het is ook een opgave. Wijzelf worden geroepen om deze liefde inhoud te geven. Wij moeten er aan werken om deze liefde levend te houden en uit te laten groeien tot een werkelijk onbaatzuchtige liefde. Dat vraagt allereerst onze bereidheid dit geschenk te aanvaarden.

Hiermee komen we bij het tweede deel van de Evangelielezing van vandaag. De kinderen worden ons tot voorbeeld gesteld. Zeker in die tijd werden kinderen niet in staat geacht zelf een bijdrage te kunnen leveren aan hun eigen geluk en heil. Zij zijn geheel afhankelijk van de genade en van Gods liefde. Jezus zegt ons dat wij Gods liefde en genade moeten aannemen als een kind. Wij moeten ontvankelijk zijn. Wij moeten niet het idee hebben dat we ons geluk zelf kunnen realiseren. Pas als wij ons open stellen voor Gods liefde, zijn wij in staat tot liefde voor elkaar. Als wij God als bron van onze liefde aanvaarden, zijn wij in staat die liefde aan elkaar te geven.

En dan nog blijft het vaak hard werken en is succes niet verzekerd. Hoe dan ook blijven wij mensen met tekortkomingen. Jezus spreekt over de hardheid van ons hart. Het huwelijk is een proces, een op weg gaan. Wij hebben daarbij mooie idealen en vergezichten voor ogen, maar de weg gaat langs de werkelijkheid van alle dag en dat is niet alleen rozengeur en maneschijn. Alleen als wij ons gedragen weten door Gods liefde, als wij ons werkelijk verbonden weten met Christus, die onze weg ten leven is, alleen dan zijn wij in staat alle moeilijkheden en tegenslagen te verwerken. Alleen als wij met Christus bereid zijn ook ons kruis te dragen, kunnen wij elkaar werkelijk gelukkig maken.

Tenslotte vraagt Gods liefde van ons mee te leven met hen die ondanks alle inspanningen niet in staat zijn deze weg te gaan en te bidden voor allen die door welke reden dan ook teleurgesteld zijn in het huwelijk en de liefde voor elkaar. Amen.