Aswoensdag: solidariteit, spiritualiteit en soberheid

We beginnen aan de Veertigdagentijd. Wij hebben een tijd van bezinning gekregen. Een tijd van aalmoes, gebed en vasten, een tijd van solidariteit, spiritualiteit en soberheid. We leven in een onrustige tijd, een tijd van oorlog, rampen en crises. Denk aan de aardbeving in Syrië en Turkije. Denk aan de oorlog in Oekraïne en ook op andere plekken in de wereld. Denk aan de gevolgen van de klimaatcrisis die zich steeds duidelijker aftekenen.

Vele mensen hebben onze solidariteit nodig. Denk aan de vele vluchtelingen waar de Vastenactie onze aandacht voor vraagt. Denk ook aan de mensen in onze directe omgeving die door de inflatie en de hoge energiekosten in de problemen raken. Soberheid is nodig om te voorkomen dat onze aarde voor mensen onbewoonbaar wordt. De ecologische voetafdruk van de gemiddelde Nederlander is vijf hectare. Als alle mensen zo leven als wij doen, zijn ongeveer drie aardes nodig. Onze manier van leven leidt tot uitputting van de natuurlijke bronnen, verwoesting van de natuur en uitsterven van vele vormen van leven. Wij laten onze kinderen en kleinkinderen een geplunderde aarde na.

Maar misschien is het gebrek aan spiritualiteit wel het grootste probleem van onze tijd. Dat leidt tot een geestelijke leegte en een zinloos bestaan. Het leidt tot een leegte die opgevuld wordt door consumptie. Hoezo soberheid! In een consumptiemaatschappij verdwijnt de menselijke waardigheid. Mensen verworden tot economische objecten, mensen verworden tot productiemiddelen en tot consumenten. Mensen verworden tot onderwerp van vraag en aanbod. Mensen verworden tot elkaars concurrenten in een economische strijd. Geld wordt de enige maatstaaf. Liefde, barmhartigheid, hoop, vertrouwen et cetera: ze verdwijnen uit onze samenleving. Weg solidariteit!

Begin deze maand waren er binnen onze federatie bijeenkomsten over de synodale en missionaire Kerk. Deze vinden plaats in het kader van het wereldwijde synodale proces waartoe paus Franciscus een aanzet heeft gegeven. We stelden ons daarbij de vraag waarom we missionair willen zijn. We kwamen tot antwoorden als: wat we zelf ontlenen aan ons geloof wensen we ook anderen toe. Genoemd werden het houvast dat het geloof biedt, de gevoeligheid voor spiritualiteit en het bevorderen van het algemeen welzijn.

Hoe leer je leven vanuit de genade? Hoe leer je leven vanuit de Bron buiten jezelf? Kunnen mensen zich wel voorstellen, dat er iets buiten henzelf is waar ze op mogen vertrouwen, waar ze zich aan over kunnen geven? Geloven is het mysterie aanvaarden, het mysterie van het leven, het mysterie van de dood, het mysterie van de liefde, het mysterie van God. Het mysterie is niet iets wat we nog niet weten. Het mysterie is niet een gat in onze kennis. Het mysterie valt buiten de kennismogelijkheden van de wetenschap. Het mysterie is iets wat we fundamenteel niet kunnen doorgronden. We kunnen het wel ervaren. We ervaren ons leven, we ervaren liefde, maar we kunnen het niet echt verklaren en we kunnen al helemaal geen wetenschappelijke antwoorden geven op vragen als waarom leven we, waarom hebben we lief.

Geloven is het aanvaarden van het mysterie dat buiten ons staat, maar dat ook in onszelf aanwezig is, het mysterie dat zich geopenbaard heeft in Jezus Christus. Hij is de weg, de waarheid en het leven. Hij is een persoon waarmee we ons kunnen verbinden, met wie wij een relatie kunnen aangaan. In die relatie, in het leerling zijn van Jezus, ervaren wij waarheid, ervaren wij liefde, ervaren wij de essentie van het leven. Als leerling van Jezus vinden wij de weg in ons leven. Jezus is de Bron van ons leven. Hij is onze Weg. Hij is de grote schat die ons gegeven is, het geluk dat we zo graag willen delen met anderen. Hij is de reden waarom wij een missionaire Kerk willen zijn.

De vraag is hoe vinden we in deze tijd de woorden om deze boodschap uit te dragen. Daarvoor is het nodig ons eerst goed bewust te zijn van onze eigen ervaringen. Als wij weten wat het voor ons betekent en daar woorden aan kunnen geven, dan zijn wij in staat onze schat te delen, dan zijn wij in staat gehoor te geven aan onze roeping. De Veertigdagentijd wordt ons gegeven ons in ons eigen geloof te verdiepen. Amen.