Verbonden in de Geest; Hnd 2,1-11; Rom 8,8-17; Joh 14,15-16.23b-26

In de Handelingen van de Apostelen lezen we hoe de heilige Geest neerdaalt op de apostelen en hoe Hij zijn gaven aan de apostelen geeft. Zo gaat in vervulling wat Jezus hen beloofde: “Dan zal de Vader op mijn gebed u een andere Helper geven.” De heilige Geest schenkt ons zijn gaven in zevenvoud: wijsheid, inzicht, raad, moed, liefde, kennis en ontzag voor de Heer.

Jezus legt in het Evangelie de nadruk op de liefde. De heilige Geest is een Geest van liefde en van gemeenschap, een Geest van verbondenheid en van solidariteit. Wij ontvangen de heilige Geest niet als op zichzelf staande individuen. Wij ontvangen de heilige Geest als leden van een gemeenschap, in verbondenheid met elkaar en in verbondenheid met Jezus. Jezus zegt tegen zijn leerlingen en dus ook tegen ons: “Als gij Mij liefhebt, zult ge mijn geboden onderhouden.” De tekst die we vandaag gelezen hebben, is uit de lange afscheidsrede van Jezus op de avond voor zijn lijden en sterven. Iets verderop zegt Jezus: “Dit is mijn gebod dat gij elkaar liefhebt, zoals Ik u heb liefgehad.” (Joh 15,12)

Ik weet niet hoe u hierop reageert, maar voor mij is de combinatie van liefde en geboden verrassend. Bij geboden denk ik niet direct aan liefde en bij liefde denk ik niet direct aan geboden. Liefde kun je niet verplichten. Liefde ontstaat, liefde gebeurt. Liefde overkomt je. Maar dat betekent ook weer niet dat je er in het geheel geen invloed op hebt. Je kunt je openstellen voor de liefde en je kunt je er ook voor afsluiten.

Een Syriër vertelde me ooit hoe hij zijn vrouw leerde liefhebben. Het huwelijk was door zijn ouders geregeld. Dat vond hij een goede zaak. Zijn ouders konden veel beter beoordelen wie er bij hem paste dan hijzelf. Het echtpaar had zich opengesteld voor de liefde voor elkaar. En zo was er echte liefde tussen hen ontstaan. Ze hadden een goed huwelijk. Voor ons is dit een vreemde gang van zaken maar blijkbaar is ook dit een weg naar de liefde.

Liefde kent vele vormen en gradaties. De liefde tussen geliefden is anders dan tussen vrienden, en ook weer anders dan tussen familieleden, buren, collega’s et cetera. Het gemeenschappelijke is dat er een vorm van verbondenheid is. Mensen weten zich op een of andere wijze met elkaar verbonden. Verbondenheid tussen mensen wordt vaak door de omstandigheden bepaalt. Je groeit op in een gezin, je woont in een straat, je ontmoet collega’s. Met al deze mensen heb je een meer of minder intensieve relatie. De intensiteit van de relatie bepaal je in grote mate zelf. Daarnaast kun je ook bewust op zoek gaan naar verbondenheid. Je kunt je bijvoorbeeld aansluiten bij een vereniging. Gezamenlijke interesses zijn vaak een basis voor verbondenheid met elkaar.

Verbondenheid is werkelijk iets anders dan vluchtige contacten. Het is meer dan een leuke ontmoeting of een gezellige avond. Bij verbondenheid hoort ook bestendigheid en trouw. Verbondenheid is niet een vorm van consumeren, van alleen maar ontvangen. Bij verbondenheid gaat het op de eerste plaats er voor elkaar te zijn. Zo is verbondenheid een vorm van liefde. Paulus schrijft in zijn brief over zelfzuchtig leven en zelfgenoegzaamheid. Deze vormen van zelfgerichtheid staan een verbondenheid met God en met de medemens in de weg. Zij zijn strijdig met de Geest van liefde en verbondenheid. Jezus vraagt ons dat wij ons met Hem verbinden zoals Hij zich met ons verbonden heeft. Als leerlingen van Jezus zoeken we die verbondenheid met Hem. Door ons gezamenlijk met Jezus te verbinden, verbinden wij ons ook met elkaar. Door van Hem te houden, houden wij mensen ook van elkaar.

Nog even terug naar die oproep van Jezus: “Als gij Mij liefhebt, zult ge mijn geboden onderhouden.” Een paar regels verderop zien we dat Jezus het niet over geboden heeft, maar over woorden. Daarmee bedoelt Hij blijkbaar hetzelfde. We zien dit ook bij de tien geboden. Daar wordt het Hebreeuws ook wel vertaald met de ‘tien woorden’. Het woord gebod moeten we blijkbaar ruimer opvatten dan we gewend zijn. Voor ons is een gebod iets wat je hoe dan ook moet doen of anders volgt er een flinke straf. Mogelijk komen begrippen als richtlijnen en aanwijzingen meer in de richting van wat Jezus hier bedoelt. Zoals ik al zei je kunt niet liefhebben omdat het moet. Je kunt liefhebben omdat je dat vooral zelf wilt.

Uit die liefde volgt automatisch dat je doet wat de ander graag wil. Je zult zijn of haar goede raad opvolgen en wensen willen vervullen. De liefde, de verbondenheid is de basis voor een goed en gelukkig leven. De heilige Geest helpt ons dit spoor te volgen. De Geest van liefde, van solidariteit en verbondenheid doet ons leven in verbondenheid. Hij houdt ons af van zelfzucht en zelfgenoegzaamheid. Hij richt ons op elkaar. Zo leven wij met elkaar verbonden in de Geest. Amen.