De toekomst omhelzen; Js 60,1-6; Mt 2,1-12

“Sta op, laat het licht u beschijnen, want de Zon gaat over u op en de glorie van de Heer begint over u te schijnen.” Een Kind is ons geboren. Het Woord is vlees geworden. Gods belofte aan ons gaat in vervulling. Hoe ontvankelijk zijn wij voor Gods belofte, hoe ontvankelijk voor de toekomst? Een belofte die in vervulling gaat betekent vooral dat de zaken gaan veranderen, dat niet alles bij het oude blijft, maar dat er sprake is van een nieuw begin. Hoe reageren wij daarop?

In het Evangelie zien we twee manieren van reageren. De reactie van de Wijzen uit het oosten en de reactie van Herodus. De Wijzen zijn nieuwsgierig en staan open voor de toekomst. Herodus moet niets hebben van verandering. Verandering brengt zijn positie, zijn macht in gevaar. Koning Herodus, ook wel Herodus de Grote genoemd, was ten tijde van Jezus aan het toppunt van zijn macht. Maar hij was ondertussen zo’n 70 jaar oud en zijn leven liep ten einde. Hij stierf een à twee jaar na de geboorte van Jezus. Herodus stond bekend als zeer gewelddadig en sloeg geregeld opstanden hard neer. Hij werd zo gehaat dat hij zich nergens meer veilig voelde. Hij wantrouwde iedereen die een gevaar voor hem kon zijn, en was constant op zijn hoede voor een mogelijke staatsgreep. Dit zien we ook in zijn reactie op de geboorte van Jezus.

De Wijzen uit het oosten zullen geen jongelui geweest zijn. Zeker in het Bijbelse denken komt de wijsheid met de jaren. Maar deze oudere heren zijn in het geheel niet bang voor de toekomst. Zij staan ervoor open en willen weten wat de belofte betekent. Bij hen is er geen sprake van alles moet blijven zoals het is. Zij omhelzen de toekomst en zijn vol vreugde over de belofte van het Kind. Op deze manier laat het verhaal van de Wijzen ons ook zien hoe mensen van verschillende generaties met elkaar om kunnen gaan. Voor Herodus is een jongere generatie een bedreiging. Voor de Wijzen is een jongere generatie een belofte. Voor hen heeft de jeugd inderdaad de toekomst. De ontmoeting van de Wijzen met het jonge gezin van Jezus, Maria en Jozef kunnen we in onze tijd als een goed voorbeeld zien. Het contact tussen verschillende generaties is tegenwoordig moeizaam. De jongere generaties hebben weinig boodschap aan de wijsheid van de ouderen en de ouderen moet weinig hebben van de wilde ideeën van de jongeren. Iedereen leeft zoveel mogelijk in zijn eigen bubble.

Gisteren was het niet alleen nieuwjaarsdag en ook niet alleen de feestdag van de Maria als Moeder van God. Gisteren was het ook de Wereldvrededag. Ter gelegenheid hiervan schreef paus Franciscus de jaarlijkse boodschap. De paus schrijft hierin onder meer over de dialoog tussen de generaties. Deze dialoog is van groot belang voor een vreedzame samenleving. Als er geen vertrouwen is tussen generaties zijn zij niet in staat tot samenwerking en zullen ze elkaar niets gunnen. Als ieder zich terugtrekt in zijn eigen bubble en alleen het eigen belang voor ogen heeft, ontstaat er een strijd tussen de generaties. Juist in deze tijd van corona zien we deze strijd. De dialoog tussen de generaties voorkomt dat bijvoorbeeld het openhouden van scholen en de gezondheid van ouderen regelrecht tegenover elkaar komen te staan. De dialoog maakt het mogelijk de verschillende behoeften van ouderen en jongeren ook in deze tijd van corona tegen elkaar af te wegen.

Ook financieel-economisch is het nodig dat ouderen en jongeren oog hebben voor elkaars belangen en hierover met elkaar op constructieve wijze in gesprek gaan. Het kan niet zo zijn dat de grootste groep zonder meer het grootste gedeelte van de taart kan opeisen. Ik moet bekennen dat met name mijn eigen generatie daar een handje van heeft. Toen ik jong was en onderwijs volgde, was onderwijs de grootste post op de rijksbegroting. Dat was niet omdat wij dat opeisten, maar omdat de generaties voor ons dat nodig vonden. Zij vonden het belangrijk om in de toekomst te investeren. Dat heeft in grote mate bijgedragen aan het welzijn van hun kinderen. In deze tijd is het de zorg waar relatief het meeste geld naar toe gaat en weer is het mijn generatie die daar het meeste profijt van heeft. Nu zijn wij het zelf die dat als een verworven recht opeisen. Ook vinden velen het volstrekt vanzelfsprekend dat onze pensioenen blijven groeien ook al zijn het de jongeren die daarvoor opdraaien. Bovendien laten we hen ook nog een geplunderde schepping na.

De paus wijst op de noodzaak van de dialoog tussen de generaties. Jongeren hebben de ervaring en de wijsheid van de ouderen nodig. Ouderen hebben de creativiteit en de dynamiek van de jongeren nodig. De ouderen zijn de bewaarders van het geheugen, de jongeren helpen mee om de geschiedenis verder uit te bouwen. Dialoog is luisteren, van gedachten wisselen, tot overeenstemming komen en vervolgens samen op weg gaan. Nieuwe dromen en nieuwe hoop kunnen op die manier geboren worden en groeien.

Vandaag vieren we de openbaring van de menswording van Gods Zoon. Hij is Gods belofte aan ons. Hij brengt vrede in de wereld. Wij mogen meewerken aan de wereldvrede door het bevorderen van de dialoog tussen generaties en het bevorderen van dialoog tussen verschillende groepen in de samenleving.

Ik wens u allen een Zalig Nieuwjaar. Amen.