Menselijke waardigheid

De dood van George Floyd door politiegeweld heeft de wereld in beroering gebracht. Ook in ons land zijn er vele demonstraties die de aandacht vestigen op wat onze premier het ‘systemisch probleem’ van racisme noemt. Verreweg de meeste Nederlanders zijn geen racisten, maar velen van ons reageren op mensen met een andere huidskleur anders dan op mensen met dezelfde kleur. Waar wordt ons gedrag een ‘systemisch probleem’?

Dat wij ons meer op ons gemak voelen bij mensen met een soortgelijke achtergrond als wijzelf hebben, is een normaal menselijk verschijnsel en is ook geen probleem. Wij voelen ons meer met elkaar verwant naarmate we meer met elkaar gemeen hebben. Problematisch wordt het wanneer we iemand op een enkel kenmerk indelen in een groep en vervolgens als lid van die groep beoordelen. Het begint al dicht bij huis. Denk aan de rivaliteit tussen naburige plaatsen: mensen uit Leidschendam zijn toch echt anders dan wij Voorburgers. Het wordt echt problematisch als kinderen met een andere kleur systematisch een lager schooladvies krijgen, als bedrijven medewerkers met een andere kleur liever niet in dienst nemen, als verhuurders geen huurders met een andere kleur willen, als we op verjaardagen neerbuigend en stigmatiserend over bepaalde bevolkingsgroepen praten et cetera.

De sociale leer van de Kerk kent het begrip menselijke waardigheid. De mens is geschapen naar het beeld van God. Zo zijn alle mensen gelijkwaardig ongeacht hun kleur, is er geen verschil tussen man en vrouw, arm en rijk en is er geen sprake van rangen en standen. Gaandeweg is het begrip menselijke waardigheid een groeiende rol gaan innemen in het denken van de Kerk. Paus Johannes XXIII introduceerde het begrip personalisme. Ieder mens is een persoon, een wezen begaafd met verstand en vrije wil. Iedereen heeft rechten en plichten direct verbonden met het mens-zijn. De rechten van iedere mens zijn algemeen, onschendbaar, absoluut en onvervreemdbaar. Het gaat om de waardigheid van alle mensen.

Mogelijk komt een van uw beste vrienden uit Leidschendam. Dat zegt echter weinig over uw denken over de andere inwoners van Leidschendam. Dit voorbeeld uitbreiden naar mensen met een andere huidskleur, een andere godsdienst en andere seksuele voorkeur laat ik aan uzelf over. Vaak maken we onderscheid tussen mensen die we goed kennen en mensen op grotere afstand. Naarmate mensen verder van ons afstaan, gaan we ze meer zien als lid van een groep en daar begint het probleem.

Pier Tolsma, diaken

Artikel in het maandblad van de KBO Voorburg, Contact juli 2020