“Zij waren buitengewoon vriendelijk voor ons”; Hnd 27,18-28,10; Mc16,14-20

“De plaatselijke bevolking gedroeg zich buitengewoon vriendelijk: ze verwelkomden ons en staken een vuur aan omdat het was gaan regenen en het koud was.” En over het vertrek van Paulus en zijn reisgenoten lezen we: “Ze overlaadden ons met eerbewijzen en voorzagen ons bij ons vertrek van alles wat we nodig hadden.” Kortom: “Zij waren buitengewoon vriendelijk voor ons.” Gastvrijheid en vriendelijkheid het zijn daden van liefde. Paulus weet wat liefde is. Hij heeft Gods liefde nadrukkelijk ervaren. Hij kent de bevrijdende kracht van Gods liefde, die in Jezus Christus zichtbaar is geworden en in Hem aan heel de mensheid geopenbaard is. Voor Paulus is de verkondiging van het geloof in Jezus Christus en van zijn Blijde Boodschap een daad van liefde. Paulus wil de liefde die hij heeft ervaren, delen met alle mensen.

Dit verhaal uit Handelingen laat ook zien dat gastvrijheid en vriendelijkheid universele waarden zijn. Paulus is op zijn reizen op vele verschillende manieren verwelkomd. Hier proef je tussen de regels door, dat hem toch wel verbaast hoe buitengewoon gastvrij en vriendelijk zij op Malta worden ontvangen. In de heidense wereld was dat niet zo gebruikelijk. Maar hier zien we dat ook mensen die ze de Blijde Boodschap van Christus niet kennen, toch door concrete daden kunnen getuigen van Gods liefde. Ook hun gastvrijheid en vriendelijkheid maken iets duidelijk van Gods liefde.

Bij het lezen van dit verhaal over schipbreukelingen op de Middellandse Zee gaan de gedachten onwillekeurig uit naar de velen die in onze tijd deze zee opgaan en daar vervolgens schipbreuk lijden. Hoe gastvrij en vriendelijk is het huidige Europa, waar in alle uithoeken de Blijde Boodschap van Jezus Christus verkondigd is? Paus Franciscus sprak hier afgelopen woensdag over. In zijn catechese aansluitend bij de Week van de Eenheid zei hij het volgende. “Overal ter wereld ondernemen migranten, mannen en vrouwen, gevaarlijke reizen om te ontsnappen aan het geweld, om te ontkomen aan oorlog, om armoede te ontvluchten. Vaak kunnen ze niet aanleggen in havens. Spijtig genoeg ervaren ze ook de slechtere vijandigheid van mensen. Ze worden door misdadige smokkelaars uitgebuit. Vandaag! Door sommige overheden worden ze behandeld als nummers, als een bedreiging. Vandaag! Soms werpt de ongastvrijheid hen als een golf terug naar de armoede of naar de gevaren waaraan ze ontsnapt waren.”

We mogen ons daadwerkelijk afvragen: hoe christelijk is Europa nog? Sterker nog, wij moeten ons afvragen: hoe christelijk zijn wijzelf? Europa wordt toch echt niet geregeerd door alleen maar goddelozen. Hoe staat het met onze eigen gastvrijheid en vriendelijkheid? Tot hoever zijn wij in staat tot daden van liefde? Daarvoor moeten we niet alleen kijken naar onze bereidheid te geven. We moeten ook kijken naar onze bereidheid te ontvangen.

Gastvrijheid en vriendelijkheid zijn daden van liefde. Liefde bestaat alleen in relaties tussen mensen. Liefde is belangeloos geven en liefde is ook onvoorwaardelijk ontvangen. Wie geen liefde kan ontvangen, kan ook geen liefde geven. Ook iets van iemand ontvangen en daar werkelijk dankbaar voor zijn, is zeer zeker een daad van liefde. Daarmee toon je je afhankelijkheid en verbondenheid naar elkaar. Dankbaarheid bevrijdt ons van het idee van ‘voor wat hoort wat’. Zij bevrijdt ons van de verplichte wederkerigheid.

Wij hebben er vaak moeite mee, als iemand ons iets geheel belangeloos geeft. Hoe vaak hoor je niet iemand roepen bij het krijgen van een geschenk: “dat had je niet moeten doen”. Dat laatste zeg je misschien omdat je denkt dat je nu de ander iets schuldig bent, want ‘voor wat hoort wat’. Het geven is dan onderdeel van wederkerige afhankelijkheid, waarbij het van groot belang is dat het evenwicht tussen beide partijen blijft bestaan. Dit is een prima mechanisme als je met elkaar zaken doet of wanneer staatshoofden bij elkaar op bezoek gaan. maar daar gaat het vandaag niet over. Vandaag gaat niet over zaken doen, maar over daden van liefde. Kinderen gaan daar heel anders mee om. Kinderen roepen niet: “dat had je niet moeten doen”. Kinderen zijn meestal gewoon blij met wat ze krijgen. Ze zouden ook blij zijn als het cadeau twee keer groter zou zijn. Ze nemen een geschenk aan en zijn dankbaar. Ze vragen zich niet af wat ze terug moeten doen of wat er achter zit.

Daden van liefde verbinden mensen met elkaar. Ze maken onze onderlinge afhankelijkheid en verbondenheid zichtbaar. Daden van liefde bouwen een netwerk van liefde op. En zo ontstaat er een beschaving van liefde. De liefde vormt de kern van een christelijke beschaving. Zonder daden van liefde vallen we terug naar de tijd van het heidendom. Als wij voortdurend onafhankelijk van anderen willen zijn en steeds de nadruk leggen op onze zelfredzaamheid, als dat het hoogste doel in ons leven is en als we daarom niet willen ontvangen, kunnen we ook niet geven. Als al ons handelen bepaald wordt door het marktdenken, als we bij alles denken ‘voor wat hoort wat’, verdwijnt met de liefde ook het christendom uit onze cultuur. Dan zijn we terug bij af. Dan zullen we opnieuw heel de wereld rond moeten trekken om het goede nieuws aan ieder schepsel bekend maken.

Paulus heeft Gods liefde in zijn leven mogen ervaren. Hij was ook in staat de gastvrijheid en vriendelijkheid van de Maltezers te zien als een blijk van Gods liefde voor alle mensen. Paulus heeft deze liefde beantwoord met wonderbaarlijke genezingen die God door Paulus bewerkt. Paulus beantwoordt de liefde – niet in de zin van ‘voor wat hoort wat’ – maar omdat liefde steeds weer liefde oproept.

Vandaag zijn wij hier als christenen van verschillende kerken in liefde met elkaar verbonden. Vanuit die liefde die God ons geeft, mogen wij weer liefde aan onze medemensen schenken. Straks kunnen wij in deze viering onze gastvrijheid en vriendelijkheid en onze verbondenheid met vluchtelingen tastbaar maken. Amen.