Maria Visitatie; Lucas 1,39-56

Raam in OLV Visitatie te Bleiswijk

Onze parochie heet Onze Lieve Vrouwe Visitatie. Daarom vieren we vandaag dit feest. Je naam is deel van je identiteit en dat geldt ook voor een parochie. De identiteit van onze parochie wordt ook bepaald door haar naam. Wat betekent het voor ons in deze tijd om deze naam te dragen? De kans is groot dat wij hierover andere ideeën hebben dan de parochianen van 160 jaar geleden toen de parochie in 1852 werd gesticht.

In die tijd stond Maria hoog in aanzien. De verering van Maria had een belangrijke plaats in de katholieke Kerk. Daar zijn ook kanttekeningen bij te maken. In de geloofsbeleving van katholieken had Maria niet zelden een belangrijker plaats dan Christus en dan God. In plaats van Maria te vereren werd ze dan min of meer aanbeden, terwijl aanbidding alleen God toekomt. Het was ook de tijd van de Mariadogma’s: in 1854 het dogma van de Onbevlekt Ontvangenis van Maria en in 1950 het dogma van de Tenhemelopneming van Maria. Maria kreeg een hoogverheven plaats. Dit beeld van Maria blijft tot ruim veertig jaar geleden. Velen van ons hebben nog levendige herinneringen aan die tijd. Als kind kende ik het Weesgegroet eerder dan het Onze Vader. En net als velen van u, heb ik dagelijks op blote knieën op de kokosmat het Rozenhoedje gebeden.

Het Tweede Vaticaans Concilie brengt verandering. Na een diepgaande discussie komt het Concilie tot een nieuwe kijk op Maria. Ik kom daar direct op terug. In Nederland ontstaat na het Concilie het idee dat alles anders moet. Al het oude moet worden afgeschaft. Zo verdwijnt ook Maria voor velen naar de achtergrond. Tekenend is bijvoorbeeld het volgende. In 1977 is het 125-jarig jubileum van de parochie. Pastoor Perquin beschrijft dan haar geschiedenis. In het boekje wordt de naam van de parochie echter niet genoemd, laat staan dat hij aandacht besteedt aan de betekenis van de naam voor de parochianen. Ik ken pastoor Perquin niet en weet ook niet waarom hij dit niet deed, maar misschien kunt u mij dat straks bij de koffie vertellen.

Het verdwijnen van Maria is echter niet het complete verhaal. De plaats die Maria vanouds heeft in het geloof van velen, is zo sterk dat die niet zo maar verdwijnt. Voor velen blijft Maria een bron van steun en troost en behoudt zij haar rol als voorspraak voor ons bij Christus. Na de roerige jaren ontstaat er gaandeweg een nieuw evenwicht. Nu 50 jaar na het begin van het Concilie kunnen we de eerste spontane en vaak emotionele reacties achter ons laten. We worden opgeroepen opnieuw de documenten van het Concilie te lezen en erover na te denken wat ze werkelijk voor ons betekenen. In ons bisdom staat het Concilie dit jaar centraal in geloofsgesprekken.

Wat is er nieuw aan de visie van het Concilie op Maria? Bij het denken over Maria moeten we onderscheid maken tussen: ten eerste: wie is Maria in relatie met Christus; en ten tweede: wie is Maria in relatie met de Kerk, in relatie met ons, het volk Gods. Als moeder van Christus heeft Maria een uitzonderlijke positie. Als Moeder Gods is het vanzelfsprekend dat zij maagd is, dat zij zonder zonde is en onbevlekt ontvangen, dus ook zonder erfzonde en het is vanzelfsprekend dat de Moeder van Christus met ziel en lichaam in de hemel is opgenomen en dat zij daar troont als Koningin van hemel en aarde. Dit denken over Maria gaat primair over Christus. Het is de moeder van de Zoon van God die op deze wijze verheerlijkt wordt.

Daarnaast is er de rol van Maria in relatie met de Kerk. Hier gaat het meer over Maria zelf. Deze manier van kijken naar Maria is ook het nieuwe sinds het Concilie. Maria staat niet los van de Kerk, zij staat er niet boven of buiten. Nee, Maria is onderdeel van de Kerk. Zij is een gelovig mens zoals wij. Maar wel is een uitzonderlijk gelovige. Zij is de eerste van alle gelovigen. Zij is het die zegt: “Zie de dienstmaagd des Heren. Mij geschiede naar uw woord.” Zij staat onder het kruis van haar zoon en ziet het lege graf. Zij is er bij als Christus aan de leerlingen verschijnt. Zij ontvangt op Pinksteren samen met de apostelen de heilige Geest. Maria is de eerste mens die zich bewust is van haar verlossing door Christus. Maria weet welke genade zij ontvangt. We hebben dat zonet in het Evangelie gehoord: in woorden van de lofzang van Maria, het Magnificat.

Maria laat ons zien wat het is te geloven: geloven is vertrouwen en overgave. Dit horen we in de woorden: “Mij geschiede naar uw woord.” Er gebeurt iets aan Maria wat groter is dan haarzelf, iets dat haar te boven gaat en wat niet te begrijpen is. Maar door haar geloof durft ze te vertrouwen en zich over te geven: “Mij geschiede naar uw woord.” Maria is niet alleen de eerste gelovige. Ze is ook de grootste. En zo is zij een voorbeeld voor ons allen. Haar geloof inspireert ons. Door haar geloof en haar liefde voor en verbondenheid met Christus is Maria ook het beeld van de Kerk. Maria staat symbool voor de Kerk. Met haar geloof en moederschap heeft zij meegewerkt aan onze verlossing. Hangend aan het kruis geeft Christus Maria aan ons als ons aller moeder: “Vrouw, zie daar uw zoon. (…) Zie daar uw moeder.”

Deze tweeledige kijk op Maria, moeder van Christus en beeld van de Kerk, betekent voor ons dat Maria niet alleen onze voorspraak is. Zij is ook ons voorbeeld. Als voorspraak vragen wij haar voor ons te bidden. Als medegelovigen proberen wij haar voorbeeld van vertrouwen, overgave en toewijding na te volgen. Als voorspraak bidden wij tót Maria bijvoorbeeld met het Weesgegroet. Als voorbeeld bidden wij mét haar mee bijvoorbeeld met het Magnificat.

Vandaag vieren we het feest van Maria Visitatie. Direct na de aankondiging door de engel Gabriël dat zij moeder gaat worden van de Zoon van God, gaat Maria op reis naar haar nicht Elisabet. Twee zwangere vrouwen ontmoeten elkaar. Ze delen hun vreugde en hun zorgen met elkaar. En ze delen hun geloof met elkaar. In liefde en geloof delen ze hun leven met elkaar.

Daarmee is het vandaag een feest van ontmoeting. Ook wij ontmoeten elkaar hier in dit gebouw maar ook daarbuiten. We ontmoeten elkaar en delen ons leven met elkaar: ons geloof, onze hoop, onze vreugde, ons verdriet en onze zorgen. Zo vormen wij samen de geloofsgemeenschap die wij zijn. Onze geloofsgemeenschap draagt het begrip ontmoeting in haar naam: Onze Lieve Vrouwe Visitatie. Zo is ontmoeting deel van onze identiteit, deel van ons leven. Maria is ook hierin onze voorspraak en ons voorbeeld. Dat vieren wij vandaag en daarvoor danken wij God. Amen.

10 juni 2012