De lessen van Prediker in onze tijd

“IJdelheid der ijdelheden, zegt Prediker, ijdelheid der ijdelheden, en alles is ijdelheid!” (Pr 1,2) Prediker is goed in het relativeren van ons menselijk streven, van onze drukmakerij en van onze succesverhalen. Daarmee is dit Bijbelboek van belang ook in onze tijd, waarin we onszelf geweldig serieus nemen, geweldig druk zijn met onszelf en met onze succesverhalen. “Wat heeft een mens tenslotte aan al zijn geploeter, en aan de zorgen waarmee hij zich op aarde kwelt? Alle dagen bereiden hem leed, en ergernis is zijn loon; zelfs ’s nachts vindt hij geen rust; ook dat is ijdelheid.” (Pr 2,22-23)

Onlangs was in het nieuws dat het aantal arbeidsongeschikten in ons land stijgt. Er is steeds meer sprake van psychische klachten. Een op de vijf werknemers ervaart burn-outklachten. De oorzaak ligt niet alleen in de werkdruk maar ook in de manier van leven. Kan Prediker ons hierover wat leren of is hij een mopperende zuurpruim? Prediker zegt ons ook dat we van het leven moeten genieten. Voor hem ligt de kunst van het genieten vooral in de manier waarop we met de wisselvallige werkelijkheid omgaan. Het gaat erom te kunnen ontvangen en het leven en alles wat daarin gebeurt als een geschenk te zien. Geluk kunnen we niet maken; we kunnen alleen maar ontvangen. “Eet je brood met vreugde en drink je wijn met een opgewekt hart. Dat heeft bij voorbaat Gods zegen. Ga altijd feestelijk gekleed en zorg steeds voor parfum op je hoofd. Geniet van het leven met de vrouw van je hart, heel het ijdel en kortstondig bestaan dat God je geeft onder de zon.” (Pr 9,7-9)

“Wie uit is op geld heeft nooit genoeg en wie uit is op rijkdom wil altijd meer. Ook dat is ijdel. (…) Inderdaad, als God je welstand en rijkdom schenkt en je de kans geeft ervan te profiteren, als je je deel krijgt en gelukkig bent bij al je werk, dan is dat een gave van God.” (Pr 5,9.18) We vinden ons geluk niet in materiële zaken. Prediker laat ons nadenken over ons leven. Wat is echt belangrijk? Wat geeft ons leven betekenis? “Tenslotte heb ik alleen dit gevonden: naar Gods bedoeling is het leven eenvoudig, maar de mens haalt zich van alles in ’t hoofd.” (Pr 7,29) Gelukkig worden is niet het afwerken van een bucketlist. Herinneringen maak je niet; ze vallen je toe. Geluk is geen prestatie; het is een geschenk. Begin dit jaar zei paus Franciscus: “Alleen door een spirituele manier aan te nemen om naar de werkelijkheid te kijken, alleen door wijsheid van hart te herstellen, kunnen wij de nieuwheid van onze tijd onder ogen zien en interpreteren.” Zo’n “wijsheid van hart” is “de deugd die ons in staat stelt het geheel en zijn delen, onze beslissingen en hun gevolgen te integreren”. Zij “kan niet bij machines gezocht worden”, maar zij “laat zich vinden door degenen die haar zoeken, en laat zich zien aan degenen die haar liefhebben”.

Ook gepubliceerd als weekbrief op https://hhpp-oost.nl/2025/07/30/weekbrief-30-juli/