Kleine verhalen

De postmoderne filosofie stelde het bestaan van een absolute waarheid ter discussie. De grote verhalen werden dood verklaard. We kunnen inderdaad constateren dat de grote verhalen van ideologieën als het communisme en het fascisme niet de hemel op aarde hebben gebracht. Ook het geloof in de wetenschap als de brenger van de absolute waarheid kent een afnemend aantal aanhangers. De allesomvattende waarheid ligt buiten het bereik van de mensheid. Taal is niet in staat haar te vangen, ook de wiskunde niet. Woorden schieten altijd tekort en ook de wiskunde kent beperkingen. Grote christelijke denkers als Aurelius Augustinus en Thomas van Aquino kwamen tot de conclusie dat de waarheid niet in een systeem te vatten is.

We kunnen raken aan de waarheid in kleine verhalen en in ontmoetingen van mensen met elkaar. Dit is ook wat we in de heilige boeken van de grote religies zien. Hierin vinden we de waarheid niet als een dicht getimmerd systeem. Hierin vinden verhalen over hoe mensen handelen en spreken in het perspectief van de waarheid, over hoe zij zich tot  de waarheid verhouden. Hoe zij vertrouwen op de waarheid en erin geloven. Hoe zij goed en kwaad in hun leven ervaren en wegen vinden om daarmee om te gaan en hoe zij zo tot leefregels komen. In de gebeurtenissen in het leven zelf moeten we de sporen van waarheid zoeken. Telkens weer moet in iedere situatie opnieuw gezocht worden naar het ware, het goede en het schone. Dat vraagt om ontmoetingen en dialoog. Daarvoor moeten we elkaar bewust opzoeken, maar hierbij is ook sprake van terloopsheid en toevalligheid. Ook Jezus koos de weg van de kleine verhalen om zijn boodschap te verkondigen. Wie kent niet de verhalen over de verloren zoon en over de barmhartige Samaritaan?

Kleine verhalen overstijgen de wereld van de rationaliteit. Zij hebben ook een zekere buigzaamheid en bieden ruimte aan diversiteit. Deze verhalen hebben geen probleem met paradoxen. Met elkaar strijdende stellingen kunnen naast elkaar bestaan en zelfs met elkaar verbonden zijn zonder de tegenstelling te verdoezelen of op te heffen. Hiermee weerspiegelen verhalen het echte leven en de conditie van de mens. Het ene heldere licht van de waarheid wordt door ons mensen waargenomen als een caleidoscoop van kleuren. De schepping waarvan wij onderdeel zijn, is een en al verscheidenheid. Verhalen brengen een zekere eenheid in de verscheidenheid van de werkelijkheid.

Artikel in het maandblad van de KBO Voorburg, Contact februari 2025