Wat is geloven?

In de serie over waarheid, geloof en wetenschap de vraag: wat is geloven? De Belgische filosoof Herman Den Dijn schrijft dat in onze geseculariseerde wereld velen het geloof zien als een rationele levensvisie, die met rationele argumenten bekritiseerd moet worden. Hij stelt daar tegenover: “De godsdienst is geen (primitieve) theorie over de werkelijkheid en haar causale verbanden, een theorie waarmee men best rekening houdt in de beheersing van de levensomstandigheden. Het gaat in de godsdienst integendeel om een waarheid en een visie die te maken hebben met de diepere zin van het menselijk leven.”

Het woord ‘geloven’ wordt op drie verschillende manieren gebruikt. Je kunt geloven dat iets waar is, je kunt in iemand geloven en je kunt iemand geloven. Het verschil tussen de gelovige en de niet gelovige wordt vooral omschreven met het wel of niet geloven dat God bestaat. In de geloofsbelijdenis van de r.-k. Kerk wordt het woord ‘geloven’ niet op deze wijze gebruikt. Hier is sprake van geloven in God de Vader, in God de Zoon en in God de heilige Geest. ‘Geloven in’ duidt op een relatie met degene in wie je geloof. Zoals je kunt zeggen dat je in je geliefde geloofd. Het drukt niet op de eerste plaats uit dat de ander bestaat maar dat je op hem kunt vertrouwen. Dat geldt ook voor iemand geloven. In de geloofsbelijdenis geldt dit voor de Kerk. De Kerk wordt geloofd.

In de Catechismus van katholieke Kerk lezen we onder meer: “Het geloof tracht te begrijpen: het is eigen aan het geloof dat de gelovige Hem beter wil leren kennen in wie hij gelooft, en dat hij beter wil begrijpen wat Hij geopenbaard heeft; een dieper gaande kennis zal op haar beurt een groter, steeds meer van liefde brandend geloof vragen.”

Het onwrikbare vertrouwen is het zeker weten van het geloof. Dat staat los van alle twijfel die we kunnen hebben ten aanzien van allerlei geloofswaarheden. Vertrouwen heb je in de God die liefde is, niet in een verzameling geloofszekerheden. God reduceren tot een verzameling geloofswaarheden en het kennen van de absolute waarheid betekent dat je God in je macht hebt. Geloven is overgave aan Hem op wie je vertrouwt. Trouw is zekerheid. Geloven vraagt ook om een zekere naïviteit. Jezus wijst zijn leerlingen terecht: “Laat die kinderen toch bij Mij komen en houdt ze niet tegen. Want aan hen die zijn zoals zij behoort het Koninkrijk Gods. Voorwaar, Ik zeg u: wie het Koninkrijk Gods niet aanneemt als een kind, zal er zeker niet binnengaan.” (Mc 10,14-15)

Artikel in het maandblad van de KBO Voorburg, Contact november 2024